سرمقاله

طی سالیان گذشته، محور پیام سردبیر در سرمقاله‌ها مناسبت‌های فرهنگی، تاریخی و حتی سیاسی بوده. لیکن در این برهة سرگیجه‌آور و در تقابل هرروزه با مسائل دشوار چاپ و انتشار نشریه، برآن شدیم تا همراهی بی‌شائبة خوانندگان فصلنامة پیمان را، در بیش از دو دهة گذشته، دست‌مایة سرمقالة این شماره قرار دهیم چراکه به دلایل بسیار خود را موظف می‌دانیم تا همراهی آنان را ارج نهیم و از آن تقدیر به عمل آوریم.

آبراهام مازلودر نظریة سلسله‌مراتب نیازهای انسانی خود، که معمولاً به‌شکل یک هرم رسم می‌شود، انسان را ذاتاً موجودی برنامه‌ریزی‌شده و تابع نیازهای به‌ترتیب فیزیولوژیک، امنیتی و خودشکوفایی می‌داند. در مقابل ژان پل سارتر‏، فیلسوف اگزیستانسیالیست فرانسوی، منکر مسیری ازپیش‌تعریف‌شده برای انسان است. او معتقد است که انسان آفرینندة ارزش‌هاست و بر عهدة اوست که به زندگی معنایی ببخشد. افلاطون واقعیت انسان را در گروی دنیای محسوس بیرونی و هوشیاری درونی می‌داند. حال، همراهی یاران صدیق پیمان در نگارش مقاله‌ها و ایمان همکاران فداکارمان را در انجام امور نشریه، بدون کوچک‌ترین چشمداشت مالی، با مرام فکری و فلسفی کدام‌یک از این اندیشمندان باید سنجید؟ چگونه است که آنان، در عین نگرانی برای نیازهای سطح پایینی هرم، برای نیازهای رأس آن در تلاش‌اند؟ چگونه است که با دور زدن مشکلات معیشتی آرمانی جدید برای خود تعریف می‌کنند؟ چگونه است که مشکلات انتشار نشریه را از عوامل طبیعی دنیای محسوس بیرون می‌دانند و خدمت به رسانه را درراستای هوشیاری درونی می‌بینند؟ عملکرد انبوه بزرگواران همراه و همکاران انگشت‌شمار پیمان را تنها می‌توان ناشی از دل‌سپردگی آنان به آرمان فصلنامه‌ای دانست که هدفش یافتن و شناساندن اشتراکات دو قوم اصیل و کهن است. از این رو، با نگاه به نظریة سلسله‌مراتب نیازهای انسانی مازلو، طریقت سارتر و فلسفة افلاطون می‌توان انگیزة این یاران و همراهان را دریافت.
سرمقالة صد و دومین شمارة فصلنامة پیمان کرنشی است در برابر بزرگانی که همتشان بسیار عظیم‌تر از مشکلات و سختی‌های انتشار یک نشریه است.

مقاله‌های این شماره، همچون گذشته، نگاهی دارند به اشتراکات دو قوم فارس و ارمن و اشاره‌ای به واقعیات دیاسپورای ارمنیان که بخشی است جدانشدنی از زندگی آنان و در مواردی، بانی تحولاتی اساسی در ماهیت این قوم.در این شماره، مطلبی دربارة نسخه‌ای خطی در حوزة پزشکی، موجود در بنیاد دست‌نوشته‌های کهن ماتناداران یا گنجینة اسناد ارمنستان، آمده که از منظری ناب به اشتراکات دو قوم فارس و ارمن پرداخته. سرپرست دایرة المعارف بزرگ اسلام و ایران، آقای فرید قاسملو این مقاله را بخش نخست مجموعه‌ای دانسته که بابی جدید را در زمینة ادبیات علمی پزشکی ایرانی ارمنی خواهد گشود.

در مقاله‌ای دیگر، پژوهشگری فارسی‌زبان، که زبان ارمنی را در ارمنستان فرا گرفته، به همراه پژوهشگر دیگری در حوزة تاریخ و ایران‌شناسی، به قریة عباس‌آباد شهر شازند، منطقه‌ای فراموش‌شده در استان مرکزی، سفر کرده و به سرگذشت فردی ایرانی ارمنی پرداخته که از مهاجرت ارمنیان به ایران در زمان شاه عباس حکایت می‌کند.پژوهشگر فارسی‌زبان دیگری، به تحولات املای زبان ارمنی پرداخته و تحول در املای زبان ارمنی و سیر تغییرات آن را مقارن کودتای اکتبر ۱۹۱۷م در روسیة تزاری، در لفافة هموارسازی و تعدیل املای زبان ارمنی، بررسی کرده. این مقاله در پی پاسخ به این سؤال است که چرا قواعد املای زبان ارمنی میان ارمنیان ساکن ارمنستان و دیاسپورای ارمنی متفاوت است.در بخشی دیگر، فرهیخته‌ای ارمنی، زادةایران، که نیم سده از ایران دور مانده و تسلط به زبان فارسی را از دست داده، پیمان را مکانی برای ارتباط با زادگاه خود دیده و داستانی را که از وقایع زندگی حیرت‌آور یکی دیگر از ارمنیان دیاسپورا نگاشته، به پیمان سپرده است.

در نیمة سدة چهاردهم شمسی، هفت جوان هنرمند و فرهیختة ایرانی، گروهی را تشکیل دادند به نام گروه نقاشان و مجسمه‌سازان آزاد برای شناساندن درست سبک کوبیسم در نقاشی و هنرهای تجسمی. دو پژوهشگر هنر، به یاد سیراک ملکُنیان، یکی از هنرمندان این گروه، در دو مقالةپربار به تحلیل آثار او و تأثیر گروه نقاشان و مجسمه‌سازان آزاد بر هنر معاصر ایران پرداخته‌اند.در مقاله‌ای خاص، به اشتراکات دو قوم پارس و ارمن در حوزة نظامی‌گری پرداخته شده. نویسنده، با شرح همراهی نظامی رزمندگان آرتساخ (قراباغ کنونی) با سپاهیان صفوی و فتح تبریز، بازی سرنوشت دربارة رابطة آرتساخ، ایران و ترک‌ها را به روی کاغذ آورده است.

نویسنده‌ای فارسی‌زبان با قلم شیوای خود و ترجمة قصه‌ای طنزآمیز از نویسندة فقید، آناهیت توپچیان، یاد او و همسر فرهیخته‌اش، آلکساندر، را زنده کرده است.در این شماره همچنین، دو گزارش داریم: گزارشی از مراسم یادبود یکصد و هشتمین سالگرد نژادکشی ارمنیان در ۱۹۱۵م که به همت مؤسسةترجمه و تحقیق هور با حضور جمع کثیری از فرهیختگان برگزار شد و گزارش مراسم معرفی و رونمایی کتاب ارامنة ایران و صنعت نفت که به همت انجمن معماران و مهندسان ارامنة ایران و با همکاری انجمن دانشگاهیان ارامنة ایران و انجمن نویسندگان ارامنة ایران برگزار شد.در بخش همیشگی با خوانندگان نیز، مقاله‌ای به یاد دکتر لئون گابریل به قلم شیوای یکی دیگر از همراهان فارسی‌زبان فصلنامه تقدیم شده است.