به مناسبت سی‌امین سال برقراری روابط دیپلماتیک بین جمهوری اسلامی ایران و جمهوری ارمنستان (بهمن ۱۳۷۰خ/ فوریة ۱۹۹۲م)، طی سال گذشته سلسله‌برنامه‌ها و مراسمی در دو کشور اجرا شد. مراسم رونمایی از واژه‌نامة حقوقی، اقتصادی، نظامی و سیاسی یا به عبارتی فرهنگ دیپلماتیک (فارسی به ارمنی، ارمنی به فارسی) به کوشش و نگارش واهاگن آفیان، چاپ انتشارات بین‌المللی حوزة مشق در زمرة این برنامه‌ها بود که آن در ۲۸ آبان ۱۴۰۱خ در محل سفارت جمهوری ارمنستان در تهران برگزار شد.

دکتر آفیان، نویسندة کتاب فرهنگ دیپلماتیک، نیز در این مراسم حضور داشتند و فرصتی دست داد تا با ایشان گفت‌و گویی کوتاه دربارة فعالیت‌ها و انگیزه‌شان برای نگارش این کتاب داشته باشیم. در ادامه خلاصة این گفت‌وگو را آورده‌ایم.

تحصیل در رشتة زبان وادبیات فارسی
دکتر واهاگن آفیان، متولد ۱۹۷۸م در ایروان است. ایشان سال‌ها در تهران زندگی کرده‌اند و زبان فارسی را سلیس صحبت می‌کنند. دکتر آفیان در حال حاضر در مقام رئیس ادارة کشورهای همسایه در وزارت امور خارجة ارمنستان مشغول به فعالیت است. از ایشان دربارة نحوة یادگیری و تسلطشان به زبان فارسی پرسیدم.

دکتر آفیان: از دوران مدرسه با زبان فارسی آشنا شدم. در ۱۹۹۴م تحصیلات متوسطه را در مدرسة هاکوپ بارونیان۵۹ به اتمام رساندم. گرایش زبانی و تدریس در این مدرسه به زبان فارسی بود. این مدرسه در نوع خود از اولین‌ها در این حوزه به‌شمار می‌رفت و اسبق بر این مدرسه‌ای با گرایش آموزش زبان فارسی در ارمنستان وجود نداشت. از همین دوران، علاقه و نگرشی خاص به فرهنگ و ادب و زبان فارسی در من ایجاد شد و از این حیث، واقعاً قدردان معلمان و مدرسان مدرسه هستم که این بینش را در من ایجاد کردند. به دلیل همین علاقه و اشتیاق بود که پس از فارغ‌التحصیل شدن از دبیرستان برای ادامة تحصیل رشتة ایران‌شناسی را در دانشکدة شرق‌شناسی دانشگاه دولتی ایروان انتخاب کردم. در طی تحصیل در دانشگاه، که پنج سال طول کشید، برای شرکت در دوره‌های کوتاه‌مدت آموزشی و آشنا شدن با فرهنگ و ادب فارسی به ایران سفر کردم. به دلیل تحصیلات دانشگاهی، مطالعات و پژوهش‌هایی که انجام دادم و همچنین، شرکت در دوره‌ها و سفرهای آشناسازی به ایران، موفق به اخذ مدرک مترجمی و کارشناسی زبان و ادبیات فارسی شدم. سپس، در چارچوب همکاری‌های آموزشی مشترک دولتی دردانشکدة ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران مشغول تحصیل شدم و در ۲۰۰۴ م/ ۱۳۸۵خ در رشتة زبان و ادبیات فارسی مدرک دکتری کسب کردم.

دوران اقامت در ایران
دکتر آفیان غیر از تحصیلات دانشگاهی در رشتة زبان و ادبیات فارسی مدتی نیز برای مأموریت کاری در ایران اقامت داشتند.

دکتر آفیان: در ۲۰۰۴ م، وارد وزارت امور خارجة جمهوری ارمنستان شدم و به دلیل شغلم، در کشورهایی چون گرجستان و لهستان و همچنین، ایران کار کردم. در طول اقامتم در تهران، در سمت مترجم شفاهی و کتبی زبان‌های ارمنی و فارسی در جلسات و دیدارهای هیئت‌های بلندپایة مقامات ارمنی شرکت می‌کردم. این مسئله عامل مهمی شد در اینکه به‌صورت عملی بر زبان فارسی تسلط پیدا کنم.

انگیزة نگارش فرهنگ دیپلماتیک
ایشان دربارة اینکه با چه انگیزه‌ای نگارش فرهنگ دیپلماتیک دو زبانه را آغاز کردند و اتمام آن چقدر به درازا کشید فرمودند:
دکتر آفیان: در ۲۰۱۷ م یک متن ترجمه شده از اصطلاحات نظامی از زبان فارسی به روسی در محل کارم توجه من را جلب کرد. با دیدن متن این فکر به ذهنم رسید که من هم نسخة فارسی به ارمنی آن را تهیه کنم. نگارش را شروع کردم و درحین کار، بر آن شدم که حیطة واژگان را گسترش دهم و فقط، به اصطلاحات نظامی بسنده نکنم. از اصطلاحات بازرگانی شروع کردم و به تدریج، با گسترش خزانة واژگان، اصطلاحات حقوقی، قضایی و متعاقب آن، اصطلاحات سیاسی و دیپلماتیک را نیز لحاظ کردم. افزون‌بر علاقة فراوان من به زبان و ادبیات فارسی، که محرک اصلی نگارش این واژه‌نامه بود، اهمیت درک و تفاهم متقابل و دستیابی به شناخت به‌روز و هرچه بیشتر چه در سطح عمومی جامعه و چه در سطح دولتی از سوی دو طرف نیز انگیزة نگارش این فرهنگ‌نامه را در من ایجاد کرد. علاوه بر اینها، احساس مسئولیت و همچنین، در نظرگرفتن تجربیاتی که طی این سال‌ها در زمینة زبان فارسی کسب کرده بودم سبب شد تا مطالعات واژگانی خودم را در قالب فرهنگ دیپلماتیک دو زبانه به مناسبت سی امین سال برقراری روابط دیپلماتیک ارمنستان و ایران برای علاقه‌مندان حوزه‌های تخصصی و مخاطب عام به چاپ برسانم.

در سال‌های اخیر، روابط ایران و ارمنستان در تمام زمینه‌ها توسعة بیشتری یافته است و یکی از جنبه‌های مهم حوزة فرهنگ، آموزش و علم است که باعث شناخت بیشتر دو ملت از یکدیگر می‌شود.

انتشار فرهنگ لغت دیپلماتیک گامی در جهت تقویت روابط دو ملت است. این واژه‌نامه، ابزاری مفید برای متخصصان، دانش‌پژوهان، شرق‌شناسان، دیپلمات‌ها، حقوق‌دانان، نظامیان، فعالان اقتصادی و تمامی افرادی است که به نحوی با ایران و ارمنستان ارتباط دارند.

به دلیل تحصیلاتم در رشتة زبان فارسی و نیز، تجربة کاری با مقامات عالی‌رتبه در ایران، همواره کمبود یک واژه‌نامة تخصصی دو زبانه را احساس می‌کردم. این کتاب نتیجة تلاش‌های پنج سالة من است که در حوزه‌های اقتصادی، مالی، بانکی، حقوقی، نظامی، فناوری اطلاعات و رایانه می‌تواند کاربرد داشته باشد.