پیمان در آغاز یازدهمین سال انتشار

شوق پیروزی، ذوق مبارزه و سنگینی مسئولیت درهم آمیخته اند.

دراین سرآغاز، ارادهٔ خود را برای رویارویی با مشکلات تألیف، چاپ و انتشار فصلنامه محکم تر می بینیم، هنگامی که شاهد انعکاس حرکت فرهنگی مان در مطبوعات هستیم و نوشته هایی موفقیت آمیز از مسئولان فرهنگی دریافت می کنیم.

در این بخش برخی از مقالات، اشارات، و نامه های دوستداران پیمان را به چاپ می رسانیم تا خود ضامن استمرار و تداوم کارمان باشد.
فصلنامهٔ پیمان نشریه ای است فرهنگی در زمینهٔ شناساندن ادب و هنر و مشترکات زبان و فرهنگ ارمنی به فارسی زبانان، که به اهتمام جمعی از پژوهشگران و فرهنگ دوستان ارمنی و با همکاری محققان و نویسندگان فارسی زبان منتشر می شود.

پیشینهٔ مناسبت های موجود بین اقوام ایرانی و ارمنی به قدمت تاریخ و فرهنگ آنان است. ارمنیان نیز مانند ایرانیان از نژاد آریایی هستند و بازتاب این خویشاوندی نژادی در زبان های آنها به خوبی دیده می شود. زبان های فارسی و ارمنی از نظر ریشه و ترکیب واژه ها نزدیکی بسیاری با هم دارند. علاوه بر خویشاوندی نژادی، اقوام ایرانی و ارمنی طی قرن های متمادی به دلیل همسایگی و همجواری در ارتباط فرهنگی، اقتصادی و سیاسی با یکدیگر بوده اند و همین امر خود سبب پیدایش مشترکات بسیار در آیین ها، باورها، افسانه ها، مَثَل ها و آثار مکتوب تاریخی و ادبی آنها شده است. در زمینه های دیگر فرهنگی مانند موسیقی، معماری، نقاشی و غیره نیز همانندی ها و وجوه اشتراک بسیاری بین فرهنگ های ایرانی و ارمنی وجود دارد که تشنهٔ تحقیق پژوهشگران است.

متون کهن ارمنی و مطالب و تحقیقات پراکنده در اسناد و جراید ارمنی زبان حاوی اطلاعات بسیار گران بهایی دربارهٔ تاریخ و فرهنگ ایران در گستره ای بس فراتر از مرزهای جغرافیایی کنونی هستند. بررسی علمی این اسناد می تواند به تاریخ نگاری ایران و تحقیقات خاورشناسی و ایران شناسی کمک های ارزنده ای کند.از سوی دیگر، از گذشته های دور گروهی از ارمنیان به دلایل سیاسی و اقتصادی در خاک ایران سکنی گزیده و ضمن پاسداری از میراث و هویت دینی و فرهنگی خود در ارتباط نزدیک تر و عمیق تری با فرهنگ ایرانی قرار گرفته اند. این هم زیستی، که همواره با حسن نیت و مسالمت همراه بوده، چه بسا خود منشاء آثاری ارزنده شده است.

به رغم این هم زیستی و نزدیکی دیرینه و با وجود اقدامات ارزشمندی که تاکنون از طرف پژوهشگران و فرهنگ دوستان ارمنی زبان و فارسی زبان در جهت شناساندن فرهنگ و ادب ارمنی به فارسی زبانان صورت گرفته است با تأسف باید گفت هنوز هم وطنان فارسی زبان آن گونه که باید و شاید شناختی کافی از هویت تاریخی و فرهنگی ارمنیان ندارند.

به منظور آشنایی با فعالیت ها و پژوهش هایی که در عرصهٔ تاریخ و فرهنگ ایران و اقوام و ملل همسایه و نیز در زمینهٔ خاورشناسی و ایران شناسی به زبان ارمنی صورت می پذیرد و معرفی منابع ارمنی و آثار دانشمندان، مورخان و ادیبان ارمنی دربارهٔ تاریخ فرهنگ و تمدن ایران به هم وطنان، به ویژه پژوهشگران فارسی زبان و نیز به منظور ارائه زمینه هایی از فرهنگ ارمنی و نشان دادن نزدیکی ها و همبستگی های فرهنگ ایرانی و ارمنی به هم میهنان عزیز فصلنامهٔ پیمان از ۱۳۷۵ به خانوادهٔ نشریات پیوست. اعضای تحریریهٔ این فصلنامه بر این باورند که تفاوت تمدن ها نه تنها نشانگر برتری نسبی آنها نیست بلکه عامل اعتلا ی روح جامعهٔ بشری و ضامن بهبود شعور اجتماعی است.

فصلنامهٔ پیمان زیر نظر مؤسسه ترجمه و تحقیق هور و به کوشش جمعی از پژوهشگران و فرهنگ دوستان ارمنی و همکاری بی دریغ محققان و نویسندگان فارسی زبان در مؤسسه هور منتشر می شود.

تاکنون انتشار ۳۶ شماره از این فصلنامه را شاهد بوده ایم. امید است، خانوادهٔ پیمان هیچ گاه از تلاش بی وقفهٔ خود باز نایستد و این فصلنامه در شماره های بعدی پربارتر و جامع تر از پیش تقدیم خوانندگان عزیز شود.

سال۱۳۸۵، مصادف است با دهمین سالگرد انتشار فصلنامهٔ پیمان. به همین مناسبت، در ۲۵ مهرماه سال جاری، به همت مؤسسهٔ تحقیق و ترجمهٔ هور مراسمی به منظور بزرگداشت دهمین سالگرد انتشار این مجله، با حضور جمعی از نمایندگان مجلس، استادان، متفکران، اندیشمندان و دوست داران مجلهٔ پیمان، برگزار و مراسم با سخنان گئورگ مگردیچیان، مسئول مؤسسهٔ ترجمه و تحقیق هور، این چنین افتتاح شد:

((علی رغم اینکه ارمنیان پس از تحمل قرن ها سلطه در سرزمین آبا و اجدادی خود محکوم به اولین نژادکشی قرن بیستم به دست دولت ترکیه عثمانی شدند و به تبع آن بازماندگان و جان به در بردگان این واقعه به ناچار مأمن و سرپناهی به گستردگی جهان برای خود برگزیدند و جوامع ارمنی متعددی در اقصی نقاط جهان تشکیل دادند لیکن حضور ارمنیان در ایران پیشینه ای به قدمت تاریخ این دو قوم دارد. خویشاوندی نژادی و حسن همجواری عاملی برای استحکام و تداوم این ارتباط بوده و اولین شاهد صادق آن کتیبهٔ بیستون در زمان داریوش اول هخامنشی و تصویر مرد ارمنی در نقوش تخت جمشید است و پس از آن نیز در دوره های اشکانیان و ساسانیان شاهد این ارتباط هستیم و در نهایت هم شاه عباس صفوی، به واسطهٔ کوچ اجباری، مناطقی از ایران را به ارمنیان مهاجرت داده شده اختصاص داد. ارامنه در این هم زیستی آنچنان با جوامع ایرانی عجین شدند و در هم آمیختند که تفحص در هر یک از عرصه های تاریخی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی ایران نشانگر شیفتگی و ایثار ارمنیان ایران نسبت به این آب و خاک و مردمانش است و اینکه آنان ایران را موطن خویش می شمارند و با این پیش زمینه با حفظ خصایص فرهنگی، ملی و قومی خود میراثی آشنا با ایرانیان از خود برجای گذاشته اند چنان که در هنر، دانش، معماری، ورزش، سیاست، اقتصاد و جای جای زندگی ایرانیان نام ده ها تن از ارمنیان به چشم می خورد)).

مگردیچیان در پایان سخنان خود گفت:

((امروز شاهد دهمین سالگرد انتشار فصلنامهٔ پیمان هستیم که یکی دیگر از اقدامات مؤسسه هور است و به همین منظور و برای معرفی مشترکات ایرانیان و ارمنیان و ایجاد زمینه های شناخت فرهنگ و سنن یکدیگر پا به عرصه نهاده و با مساعدت شما مدعوان گرامی از هیئت های تحریریه گرفته تا مقاله نویسان و مشترکان فصلنامه و خیران و حامیان آن به حیات خود ادامه داده است؛ با مساعدت شما عزیزانی که امروز به این مجلس دعوت شده اید تا ضمن ارج نهادن به حسن توجه و همکاری صمیمانه تان مراتب سپاس و قدردانی خود را خدمتتان اعلام کنیم و دست هایتان را بفشاریم. پیمان راه پیشِ روی خود را با موفقیت پیموده و مفتخر به جلب رضایت و تقدیر مخاطبان روز افزون خود شده است)).

سپس آرمینه آراکلیان، سردبیر فصلنامهٔ پیمان، دربارهٔ سیمایی از فصلنامهٔ پیمان، سیر تکاملی آن و هدف از تحریر آن به سخنرانی پرداخت. وی در ابتدای سخنان خود از مدعوان برای حضور در مراسم قدردانی و سخنانش را این گونه آغاز کرد:

((در مقام سردبیر یک مجله طبیعتاً نوشتن برای من ساده تر از سخنرانی کردن است. طی سال های همکاری با مجلهٔ پیمان سخن خود را در قالب سرمقاله های فصلنامه مطرح کرده ام و حال با مرور خلاصهٔ آنها شاید بتوانم پیام پیمان را در این محضر صمیمی اعلان کنم)).[۱]

در ادامهٔ مراسم، آلبرت عجمیان، از بنیان گذاران فصلنامهٔ پیمان، دعوت به سخنرانی شد. عجمیان سخنان خود را این گونه آغاز کرد:

((ده سال پیش، در بهار۱۳۷۵، اولین شمارهٔ فصلنامهٔ پیمان منتشر شد و در دسترس خوانندگان فارسی زبان قرار گرفت لیکن ضرورت انتشار چنین نشریه ای از دیرباز نزد روشنفکران و متفکران ارمنی ایران احساس می شد. بی دلیل نبود که از نخستین روزهای پیروزی انقلاب روزنامهٔ ارمنی زبان آلیک با چاپ ضمائم گوناگون به زبان فارسی، به مناسبت های سیاسی، تاریخی و فرهنگی، حتی الا مکان سعی کرد تا پاسخگوی این ضرورت باشد.تحولات همه جانبهٔ منطقه ای در پی فروپاشی اتحاد شوروی و عواقب سیاسی ناشی از آن و بالأخص استقلا ل جمهوری ارمنستان، ضرورت چاپ نشریه ای فارسی را، که بتواند مشترکات تاریخی و فرهنگی دو ملت ایرانی و ارمنی را در حوزهٔ پژوهشی – ترویجی مورد بحث و مطالعه قرار دهد، تشدید کرد و در دستور کار قرار داد.به همین منظور در ۱۳۷۲ جمعی از دست اندرکاران مطبوعاتی، روشنفکران و فعالان جامعهٔ ارمنی تصمیم به انتشار فصلنامهٔ پیمان گرفتند. مقدمات کار، کادر فنی و تخصصی و بودجهٔ اولیه فراهم آمد و پس از حدود دو سال طی مسیر پرپیچ و خم بوروکراتیک اداری مجوز نشر آن نیز گرفته شد)).

عجمیان در ادامه گفت:

((امروز، این افتخار نصیب بنده شده تا از سوی دوستان بنیان گذار فصلنامه، دهمین سال پرتوفیق انتشار پیمان، را به مسئولان و هیئت سردبیری فعلی و تمامی همکاران و دوستداران آن تبریک گویم.

ملت ارمنی طی روند پرفراز و نشیب تاریخ خود مجبور به ترک وطن شد و با سکنی در کشورهای مختلف و سازماندهی جوامع فرهنگی، هویت ملی خود را حفظ کرد و در راه احقاق حقوق پایمال شده اش به مبارزه پرداخت. خصوصاً، در جوامع بزرگ درتوازی فعالیت های فرهنگی – اجتماعی و سیاسی و در کنار مطبوعات ارمنی زبان، ارامنه اقدام به چاپ نشریاتی به زبان کشورهای میزبان کردند که در حال حاضر می توان به موارد زیر اشاره کرد:

– نشریهٔ علمی – پژوهشی آرمِنیَن ریویو[۲]، در ایالات متحده امریکا، از دههٔ چهل قرن گذشتهٔ میلادی، به زبان انگلیسی؛

– ماهنامهٔ فرانس – آرمنی[۳]، در فرانسه، از دههٔ هفتاد قرن بیستم، به زبان فرانسه؛

– نشریهٔ زاواریان ریویو[۴]، در لبنان، از دههٔ هفتاد قرن بیستم، به زبان عربی؛

– فصلنامهٔ آرمنیکا – تماتا[۵]، در یونان، از دههٔ نود قرن بیستم، به زبان یونانی؛

– نشریهٔ پرو آرمِنیا[۶]، در فدراسیون روسیه، از دههٔ نود قرن بیستم، به زبان روسی؛

و نشریات دیگری از این دست که با محتوای علمی، اهداف سیاسی معین و خط مشی عقیدتی مشخصی را در راه شناساندن تاریخ و فرهنگ ارمنیان و مسئلهٔ ملی آنان نزد اذهان عمومی کشورهای یاد شده دنبال و برای تفاهم و همکاری متقابل، بسترسازی می کنند.

فصلنامهٔ پیمان اگرچه ماهیتاً در زمرهٔ این نشریات قرار می گیرد ولی به لحاظ ویژگی های زیر جایگاهی متمایز دارد:

اول: پیمان در کشوری منتشر می شود که جامعهٔ ارمنی آن برخلاف جوامع دیاسپورای ارمنی دیگر کشورها معلول مستقیم نژادکشی ۱۹۱۵ ارمنیان و مهاجرت اجباری آنان از ارمنستان غربی نیست. ارمنیان ایران از حدود هفتصد سال پیش در آذربایجان و از حدود چهارصد سال پیش در اصفهان و سایر استان های ایران زندگی اجتماعی سازمان یافته ای داشته اند. شرایط ویژه خارج از وطن آبا و اجدادی ای که ارمنیان در ایران داشته اند نه تنها حفظ هویت و آداب و رسوم جمعی آنان را میسر ساخته بلکه در یک بستر مناسب تاریخی آنان را از اغنایی معنوی برخوردار ساخته است به طوری که ارمنیان در گسترهٔ وسیعی از عرصه های فرهنگی و اجتماعی کشور از ادبیات، معماری و هنر گرفته تا صنعت حضوری خلاق و فعال داشته اند. بدین ترتیب میراثی بدیع و منحصر به فرد از آمیزه و تأثیر متقابل فرهنگی دو ملت به جا مانده است که زمینه ای بی کران از تجسس و تفحص را برای پیمان به دست می دهد.

دوم: پیمان با زبان ملتی پا به عرصه گذاشت که ارمنیان به دلیل مشترکات فراوان سنخیتی تاریخی با آنان دارند. سنخیتی که در مورد سایر نشریات یاد شده وجود ندارد. در چنین حوزهٔ سرشار از قرابت زبانی، نژادی و روان شناختی ای است که حیطهٔ عمومی جست وجو و گفتمان به طرز استثنائی ای همگرا می شود.

سوم: و بالأخره اینکه پیمان در کشوری منتشر می شود که همسایه و هم پیمان استراتژیک ارمنستان است. شرایط خاصی که به پیمان رسالتی سیاسی داده و ایجاب می کند تا در برابر نظام سلطه و جهانی سازی و در راه حفظ و اعتلای ارزش های ژرف و منافع زیربنایی دو کشور تشریک مساعی داشته باشد و در بطن حرکتی نظام مند قرار گیرد.

ویژگی های فوق و رسالت برخاسته از آنها چارچوب کلی و عملکرد پیمان را در طول این سال ها تبیین کرده است. مضافاً، تصور می کنم شما نیز با بنده هم رأی هستید که پیمان به منزلهٔ عضوی کوچک از خانوادهٔ بزرگ جراید کشور در اصول مطبوعاتی خود نیز پیمان شکنی نکرده است. لذا:

– با درج کلیهٔ مقالات علمی، تحقیقاتی و انتقادی، برای برقراری توازن و هم گرایی عقاید و ایجاد محیطی دور از هیاهو و تفرقه کوشیده؛

– تنویر افکار را سرلوحهٔ فعالیت مطبوعاتی خود قرار داده؛

– و به اصل آزادی بیان و حفظ عفت سخن روزنامه نگاری وفادار مانده است)).

عجمیان در پایان سخنان خود گفت:

((برای بنده دشوار است تا در این مجال مختصر تمامی معضلات و ناهمواری های ده ساله را، که بر سر راه چاپ و انتشار پیمان وجود داشته اند، به سمع عزیزان برسانم. از سوی دیگر سخن در باب دستاوردها و موفقیت های پیمان را نیز شایستهٔ منزلت مطبوعاتی آن نمی دانم لیکن می خواهم به این مناسبت به میزان توجه و عنایت خوانندگان و همکاران دلسوز پیمان در طول این دهه اشاره و از آن به منزلهٔ مهم ترین دستاورد یاد کنم زیرا معتقدم بدون این دستاورد، پیمان ده ساله نمی شد.

با تشکر از شما حضار گرانقدر و با امید به پایداری پیمان، تبریکات مرا به مناسبت دهمین سال انتشار آن پذیرا باشید)).

پس از بیانات عجمیان، ژاله صادقیان با دکلمه ای زیبا از شاعر معاصر ایران، فریدون مشیری، با عنوان ((نسیمی از دیار آشتی)) جشن آن شب را مزین کرد.

سپس نادره شجاع دل، کارشناس ارشد میراث فرهنگی آذربایجان شرقی، که همواره با حضور خود در کنار فصلنامهٔ پیمان یکی از مشوقان آن بوده، به ایراد سخنرانی پرداخت. وی سخن خود را این گونه آغاز کرد:

((به نام خداوندی که همهٔ پیامبران خود را با یک هدف و آن هم بیداری انسان ها مبعوث ساخت و سپاس خداوند را که در سرزمین پهناوری زندگی می کنیم که در آن تعامل فرهنگی بین اقوام موجبات رشد و بالندگی فرهنگ این سرزمین را میسر می سازد.سرزمین ایران از گذشته های دور مهد انسان های خداپرست بوده است و ادیان زرتشت، مسیحیت و اسلام در قلب های با ایمان مردمان این سرزمین متبلور گشته اند.ایران از نخستین کشورهای جهان است که دین مسیح را از دو طریق ارمنستان و بین النهرین در خود راه داده است. در این میان ارمنستان چه در انتقال دین مسیحیت و چه در انتقال ویژگی های فرهنگی – هنری به سرزمین ایران و تأثیرگیری متقابل و انتقال این تأثیرات به دنیای غرب نقش بسزایی داشته است.فصلنامهٔ پیمان، که اینک دهمین سالگرد انتشار آن را به بزم نشسته ایم، تلاشی پربار در جهت معرفی وجوه مشترک فرهنگی ایرانیان ارمنی و سایر ایرانیان داشته است. معرفی ادبیات، موسیقی و معماری ایران و ارمنستان و معرفی فرهیختگان فرهنگ ارمنی و ارتباط آنها با فرهنگ ایران زمین از فعالیت های قابل تقدیر هیئت تحریریهٔ پیمان در یک دههٔ گذشته بوده است.و اما از میان گرایش های مختلف هنری، معماری مردمی ترین و نمودیافته ترین هنر در میان ملت هاست و وجود بناهای تاریخی و مذهبی ارامنه در ایران، خصوصاً شمال غرب ایران، گواهی است بر تأثیر متقابل فرهنگ ایران و ارمنستان بر یکدیگر. این بناها به لحاظ دوره های تاریخی، مصالح به کار رفته و شیوهٔ طراحی نمونه های مختلفی را شامل می شوند. در این میان و با وجود تعداد کثیر بناهای تاریخی ارامنه، سازمان میراث فرهنگی کشور وظیفهٔ پاسداری از این بناها را متقبل شده است)).

شجاع دل با اشاره به وظایف سازمان میراث فرهنگی گفت:

((این سازمان ضمن شناسایی، مستندنگاری و ثبت این بناها در فهرست آثار ملی ایران تعداد کثیری از آنها را استحکام بخشی و مرمت کرده است. تهیهٔ پروندهٔ قره کلیسا برای ثبت در فهرست آثار جهانی نیز از فعالیت های اخیر این سازمان به شمار می رود و این مایهٔ بسی غرور و خوش وقتی است که بنای تاریخی تادئوس قدیس نه فقط متعلق به هم وطنان ارمنی و سایر هم وطنان ایرانی بلکه اثری است جهانی و متعلق به همهٔ انسان های آزاده ای که هنر را به هر رنگ و نمود و برخواسته از هر نقطهٔ جغرافیایی و هر دین و قومی که باشد گرامی می دارند و ارج می نهند چرا که رسالت هنر رسیدن به کمال و وصل شدن به معبود یکتاست)).

او در پایان افزود:

((در نهایت اینجانب به عنوان عضوی کوچک از سازمان میراث فرهنگی کشور آرزو دارم که خداوند ما را در رفع هر چه بیشتر ضعف ها و کاستی های موجود و حفظ این امانات گرانقدر برای هم وطنان ارمنی مان یاری رساند)).

در ادامهٔ مراسم، هنرمند نوجوان، آرتور هواساپیان، با اجرای قطعات ساکسیفون حاضران را به وجد آورد. سپس، روبرت بگلریان، نمایندهٔ ارامنه در مجلس شورای اسلامی، پیام تبریکش را به مناسبت دهمین سالگرد انتشار فصلنامهٔ پیمان ابراز داشت و گفت:

((اینجانب، در شروع سخن، عرض سلام دارم خدمت همهٔ حضار، رؤسای محترم شورای خلیفه گری، دست اندرکاران امور فرهنگ، هنر و امور اجتماعی جامعهٔ ارامنه. سلام ویژه و گرم دارم خدمت تمامی استادان محترم دانشگاه، فرهیختگان، محققان و پژوهشگران و مترجمان و به قول معروف تمام پیمانیان که امروز در اینجا حاضر هستند. به دلیلی بنده وظیفهٔ خود دانستم که حتماً در این محفل حاضر باشم و آن دلیل این بود که گذشته از آشنایی ای که در خلال ده سال گذشته با نشریه داشته ام بیش از یک سال نیز از نزدیک با اعضای هیئت تحریریه، سردبیر بسیار محترم و عزیز پیمان و دیگر دوستان و خانوادهٔ محترم پیمان همکاری داشته ام و در واقع دغدغه های آنها، نیاتشان، مشکلات، چالش ها و مسائلی از این دست را از نزدیک لمس کرده ام. همان گونه که بیان شد آنچه که سرلوحهٔ پیمان قرار دارد لفظ مشترک پیمان یا پایمان به زبان ارمنی است که به معنای تعهد و عهد است که خود بیانگر ریشهٔ مشترکی است که بین فرهنگ و زبان ارمنی و ایرانی وجود دارد و کدامین ریشهٔ زبانی مشترک است که راهگشا به سوی همدلی و یکدلی نباشد اما در مورد اینکه گفته شده معرفی مشترکات فرهنگی ایرانیان و ارمنیان و شناساندن بزرگان دانش و فرهنگ ارمنی و آثار آنان به ویژه در ارتباط با فرهنگ ایران زمین و ارائهٔ جلوه هایی از فرهنگ ارمنی به پژوهندگان و خوانندگان علاقه مند سرلوحهٔ پیمان بوده باید بگویم به گمان بنده فصلنامه در حد وسع و امکاناتی که داشته در خلال ده سال گذشته در این وادی گام برداشته است اما موضوعی که من می خواهم دقایقی چند از وقت گرامی تان را پیرامون آن بگیرم آن است که اساساً پیمان چه انعکاسی در بین عزیزان غیر ارمنی کشور عزیز و محترم و گرامی مان داشته؟ البته، پژوهش در این مورد می تواند در واقع پژوهشی میدانی باشد با تکمیل پرسش نامه یا صور دیگر پژوهش های علوم اجتماعی و رفتاری برای اینکه بتوانیم بازتاب انتشار پیمان را عمیق تر بررسی کنیم یا محتوای مقالات را تغییر دهیم یا شاخص هایی بسیار ساده تر مانند رشد تعداد مقاله نویسان غیر ارمنی در پیمان یا تعداد مشترکان آن را مورد بررسی قرار دهیم، چنان که من مطلع هستم در بدو امر، به خصوص چند سال اول انتشار پیمان، تعداد مشترکان فصلنامه به زحمت به هفتاد هشتاد نفر می رسید در حالی که امروز به بیش از دویست دویست وپنجاه شخص حقیقی و حقوقی رسیده است. به ویژه دانشگاه های تخصصی مشترک فصلنامه شده اند که این مسئله به گمان من بیانگر این است که پیمان لااقل تا حدی که انتظار داشته اگر نه در حد ایده آلی که مد نظرش بوده موفق شده است اما آنچه تجربهٔ شخصی بنده بوده، موقعی که در ده سال گذشته یا شاید کمی دیرتر ساکن اصفهان بودم و با پیمان آشنا شدم، تشنگی خاصی بود که مباحث مکتوب در پیمان ایجاد می کرد و در واقع، انگشت بر آن نقاط حساس روح ما ارامنه می گذاشت که احساس می کردیم باب تازه ای، برای سخن گفتن و بیان کردن آنچه در دلمان مستور مانده، باز شده است)).

وی در پایان سخنان خود افزود:

((… اما این سخن گفتن موقعی ارزشمند است و می تواند ارزشمند تر باشد که به گفت وگوی هم دلانه تر تبدیل شود. البته، شکی نیست که در خلال سده های گذشته زندگی ما ارمنیان و به ویژه، عامهٔ مردم به هر حال با مراوده و گفت وگو و همدلی و یکدلی همراه بوده و شاید هم چیزی بسیار فراتر از آنچه هم زیستی مسالمت آمیز خوانده می شود)).

پس از بیانات بگلریان، حاضران شاهد اجرای قطعات پیانو به وسیلهٔ تِنی و تِما هاکوپیان بودند که با اجرای زیبای خود تحسین همگان را برانگیختند.

در ادامه، روبرت مارکاریان پیام اسقف اعظم ارامنهٔ تهران، سبوه سرکیسیان را قرائت کرد. متن این پیام چنین بود:

((با قلبی آکنده از غرور و خرسندی دهمین سالگرد انتشار فصلنامهٔ پیمان را تبریک می گویم و از خداوند متعال برای هیئت تحریریه، کارکنان، مقاله نویسان و در یک کلام، کلیهٔ اعضای خانوادهٔ پیمان تلاش بی وقفه آرزو دارم.یکی از وظایف اصلی مطبوعات تربیت و جهت دهی صحیح نسل جدید، جوانان و به طور کلی جامعه است. آشنا کردن ملت های مختلف با فرهنگ و ادیان یکدیگر نیز یکی دیگر از وظایف مطبوعات است که به نوبهٔ خود بسیار پراهمیت می نماید. پل و رابط معنوی ملت هایی با فرهنگ های متفاوت بودن فضیلت است زیرا که آشنایی متقابل ملت ها آنها را به سوی برادری و روابط دوستانه سوق می دهد.فصلنامه ٔ پیمان با چنین رویکردی در طی ده سال گذشته با مطالب پربار خویش نقش بسزایی در بررسی ارزش های معنوی و فرهنگی ارامنه و ایرانیان و شناخت متقابل آنها ایفا کرده است. ارامنه بیش از سه هزار سال است که ریشه در خاک ایران دارند. حضور ارامنه، در عرصه های مختلف فرهنگی ایران، در طی دویست سال اخیر، واقعیتی انکارناپذیر است ولی به همان اندازه نیز می توان اذعان کرد که متأسفانه اشخاص بسیار اندکی از این واقعیت مطلع هستند. فصلنامهٔ پیمان در طی ده سال گذشته در این خصوص موفقیت های بسیاری کسب کرده و مطمئناً فعالیت های بسیاری را نیز در پیش رو دارد. موفقیت رسالت فصلنامهٔ پیمان و خانوادهٔ آن نیز در همین موضوع خلاصه می شود.امروز، پیمان از جانب هم وطنان فرهنگ دوست ایرانی مورد استقبال قرار گرفته و این خود موفقیتی بزرگ است.در مراسم گرامیداشت دهمین سالگرد انتشار پیمان، دعا می کنم تا خداوند متعال به هیئت تحریریه، کارکنان و مقاله نویسان فصلنامهٔ پیمان توان و دانش روزافزون عطا کند و برای آنها طلب موفقیت و سلامتی می کنم.آشنا کردن هم وطنان ایرانی با فرهنگ، تمدن و ارزش های معنوی ارامنه از طریق بررسی و مطالعهٔ علمی این موارد گامی است عملی در جهت احقاق حقوق ملت ما. گامی است در جهت مبارزه ای برحق به منظور کسب حقوق مشروع ملت ما و نهایتاً، به معنای کمک به گسترش صلح، دوستی و احترام متقابل میان ملت هاست)).

در ادامهٔ مراسم، دکتر لئون داویدیان، صاحب امتیاز فصلنامهٔ پیمان، بیانات خود را با تبریک به سردبیران، هیئت تحریریه و خانوادهٔ پیمان، آغاز کرد و گفت:

((فصلنامهٔ پیمان با شرایطی بسیار ساده و با محدودیت های بسیار زیاد ده سال قبل پا به عرصهٔ وجود گذاشت. دو رکن اساسی و دو شرط بسیار مهمی که باعث شد این فصلنامه قادر به در نوردیدن مشکلات و رسیدن به این قله بشود عبارت اند از: ۱- عزم راسخ، جدی و پایدار بنیان گذاران آن و اعتقاد راسخ به لزوم وجود چنین فصلنامه ای برای آشنایی بیشتر بین ایرانیان و ارامنه. ۲- همکاری نامحدود اهل قلم، فرهیختگان، اساتید دانشگاه و نویسندگان، که اگرچه در ابتدا تعدادشان اندک بود ولی به تدریج با ادامهٔ حیات پیمان روزبه روز بر تعداد این عزیزان افزوده شد و در حال حاضر با فصلنامه ای مواجه هستیم که گرچه هنوز جای بسیاری برای ترقی دارد ولی تا حدود زیادی دشواری های اولیه را از بین برده و در مسیر اقتدارآمیزی پا گذاشته است)).

دکتر داویدیان در پایان سخنان خود گفت:

((من از همه حضاری که در این جلسه تشریف دارند و همه کسانی که تشریف ندارند ولی طی ده سال گذشته با پیشنهادات، انتقادات و نوشته های خود، با حمایت های معنوی و مالی خود سبب شدند تا پیمان به این درجه از موفقیت برسد تشکر می کنم. دست همه عزیزان را از دور می فشارم و درخواست می کنم که همکاری قبلی خود را کماکان ادامه دهند تا این فصلنامه بتواند به جایگاه به حق و واقعی خود برسد)).

سپس، دکتر ایرج افشار سیستانی نویسنده، پژوهشگر و ایران شناس نامی، پیام تبریک خود را ابراز کرد:

((با درود و سپاس از کوشش های شما و همکاران گرانقدرتان در ساخت و پخش فصلنامهٔ پربار علمی، پژوهشی، فرهنگی پیمان، تلاش دیروز شما را در فراهم آوردن ده سال فصلنامه و آغاز یازدهمین سال گسترش آن بر شما و مردم رشید ایران تبریک می گویم.دیدگاه ها و باورهای من پیرامون آن فصلنامهٔ گران سنگ اینچنین است. با آرزوی پیروزی بیشتر برای دست اندرکاران فصلنامه پربار فرهنگی پیمان، آغاز یازدهمین سال پخش پیوستهٔ آن را به مدیر مسئول، سردبیر، هیئت تحریریه و مؤسسهٔ ترجمه و تحقیق هور و همهٔ فرهیختگان و کارشناسان دست اندرکار این فصلنامه گران سنگ شادباش می گویم.نوشته، روزنامه، فصلنامه و سرچشمه های ایرانی و بیگانه که به امور علمی و پژوهشی پرداخته اند بسیارند اما برآمدن فصلنامهٔ فرهنگی پیمان که ده سال در فرازنای پژوهش و شناخت فرهنگ و هنر ایران و مردم ریشه دار، پرهیزکار، به ویژه ارمنیان گام برداشته، پایه گذار دانش نامه ای در این زمینه شده است.امید می رود که در سوی کامل شدن این راه گام های بعدی را نیز بپیماید و گسترش آن ادامه یابد که بی گمان آرزوی دست اندرکاران و مردم بزرگوار ایران، از جمله ارمنیان است. با وجود کاستی هایی که در سال های تازه در کار نشر وجود داشته است، عملکرد فصلنامهٔ ٔفرهنگی پیمان پسندیده بوده و می توان گفت یکی از فصلنامه های ایرانی است که به گونهٔ پیاپی و به هنگام فراهم و پخش شده است.مردم با فرهنگ، به ویژه، پژوهشگران و نویسندگان فرهیخته به خوبی آگاه اند که فراهم کردن پی درپی یک فصلنامهٔ علمی، فرهنگی در زمینهٔ تاریخی، اجتماعی، فرهنگی و هنری تا چه اندازه دشوار است. بنابراین کار فصلنامهٔ پیمان کاری سنگین، علمی و فرهنگی بوده و بسان پژوهشکده ای ایستاناپذیر از آغاز تا امروز سرافراز بوده است. این تلاش درست و ماندنی شایستهٔ بزرگداشتن و سپاس است.

بررسی های انجام یافته از آن فصلنامه می رساند که پذیرفتن و نکته سنجی ها نشانگر این است که نه تنها دوست داران پژوهش، فرهنگ و هنر بسیارند بلکه مطالب این فصلنامه سخت مورد توجه خوانندگان بوده است که با درنظر گرفتن ویژه بودن بیشتر گفتارها و نیز با توجه به شیوهٔ کلی تعیین شده برای فصلنامه، پذیرش آن در خور توجه است. بی گمان، نه تنها این فصلنامه بلکه روزنامه ها، مجله ها و فصلنامه های سرشناس دیگر ایران نیز کاستی هایی خواهند داشت ولی فصلنامه پیمان در برداشتن کاستی های خود کوشا و پویاست. امید است که در کنار پرداختن به امور ویژهٔ فرهنگی، اجتماعی و هنری به امور دیگر ایران و ارمنستان شناختی توجه بیشتر شود. امیدوارم فصلنامهٔ پیمان با همکاری و هم اندیشی فرهیختگان کارشناس و شیفتگان فرهنگ و هنر ایران راه رسایی را بپیماید و نقد و بررسی کارشناسانه و درست بلندنظران و پیشنهاد و راهنمایی های سودمند آنان را در ادامه راه و پیش رفت فصلنامهٔ فرهنگی پیمان مورد توجه قرار دهد)).

در پایان مراسم از علی دهباشی نویسنده، مدیر مسئول و سردبیر مجلهٔ فرهنگی و هنری بخارا برای سخنرانی دعوت به عمل آمد. دهباشی در این مراسم گفت:

((ده سال پیش که وضع مطبوعات به این وضع دچار نشده و دکه های مطبوعاتی به این فضاحتی که مشاهده می کنید گرفتار نیامده و نشریات زرد دکه ها را فتح نکرده بود، اولین شمارهٔ پیمان را از یکی از دکه ها تهیه کردم و با شوق خواندم و تلفن کردم و تبریک گفتم. آنچه که برای من اهمیت داشت، از دور و نزدیک به عنوان یک خواننده و الآن به عنوان یک نکتهٔ ارزشمند در این مجله می خواهم بگویم توجه سردبیر مجله و همکارانش به فارسی نویسی درست و توجه به زبان فارسی در نگارش و ویرایش مقالات است که امروزه می بینید با اینکه فارسی ما با نگارشی اشتباه در بسیاری از نشریات رواج پیدا کرده و اصلاً غیر قابل خواندن شده این یک ویژگی بسیار مهم است در مجلهٔ پیمان علاوه بر ویژگی های دیگری که دوستان از جنبه های گوناگون ارزش های این مجله را برشمردند. این برای من همیشه مایهٔ تحسین و ارزش گذاری برای مجلهٔ پیمان به عنوان یک همکار مطبوعاتی بوده)).

ایشان با اظهار تأسف از وضعیت تیراژ مجلات گفت:

((متأسفانه توجه به مسائل فرهنگی و مطبوعاتی دچار ذلت و خواری شده و هیچ گاه هیچ دولتی در برنامه اش حمایت از نشریات نبوده و نیست. این برعهدهٔ تک تک کسانی است که به مسئلهٔ فرهنگ، هنر و ادبیات به عنوان یک مسئلهٔ ملی، به عنوان یک امر ضروری توجه می کنند و به قول امروزی ها در سبد خانواده شان کتاب و مجله را قرار می دهند. تا تیراژ ما در این حدود است ما نمی توانیم این انتظار را داشته باشیم که گام فرهنگی در جهان فعلی براشته ایم و این وظیفهٔ خود ماست که از تمامی این نشریات در هر زمینه ای حمایت کنیم و باعث تداوم انتشار آن باشیم.

آرزو می کنیم پیمان جشن انتشار بیست سالگی اش را هم بگیرد و این آرزو را برای تمام نشریات فرهنگی که روزبه روز از تعدادشان کاسته می شود داریم. ماهنامه ها تبدیل به فصلنامه می شود، فصلنامه ها تبدیل به شش ماهه و بعد از صحنه خارج می شوند. این سرنوشت نشریاتی است که به علت نداشتن تیراژ و امکان انتشار از صحنهٔ مطبوعاتی کشور خارج شده اند و سرنوشت پیمان و دیگر نشریات هم می تواند این باشد. این استمرار در گرو توجه تمام دوست داران فرهنگ است)).

در طی مراسم نیز وارطان داویدیان با اجرای ماهرانهٔ خود سبب پربارتر شدن و باشکوه برگزار شدن این جشن شد.

پی نوشت ها:

۱- متن سخنان آرمینه آراکلیان در سرمقالهٔ این شماره آمده است.

2- Armenian Review

3- France-Armenie

4- Zavarian Review

5- Armenica-Temata

6- Pro Armenia