۲۴ آوریل روز یادبود نژادکشی ارمنیان در ترکیۀ عثمانی است، روزی که ارمنیان سراسر جهان، از هر مقام و مسلک، با برگزاری آیین های ویژه در کلیساها، گردهمایی ها و راهپیمایی ها یاد شهیدان و قربانیان بی مزار این فاجعۀ عظیم انسانی را گرامی می دارند و با ‏محکوم کردن عاملان نژادکشی و پیروان کنونی آنان، فریاد اعتراض خود را به گوش جهانیان می رسانند.‏

سال ۲۰۱۵م (۱۳۹۴ش)، صدمین سالگرد فاجعۀ نژادکشی ارمنیان بود. به همین مناسبت در سراسر جهان، حتی در ترکیه، ‏مهد نژادکشی ارمنیان، مراسم گوناگونی برگزار شد که در رسانه های جمعی جهانی بازتابی گسترده یافت. ‏

در ایران نیز، همچون سال ‎های گذشته، در پایتخت و شهرهایی که دارای جوامع بزرگ و کوچک ارمنی هستند، مراسم ویژۀ ‏صدمین سالگرد نژادکشی برگزار شد. در تهران، که دارای بیشترین جمعیت ارمنی در ایران است، برگزاری مراسم از ابعاد و شکوه ‏فراوان بهره مند بود.‏

‏ شورای خلیفه گری ارامنۀ تهران در ۱۷مارس ۲۰۱۳م / ۲۷اسفند ۱۳۹۱ش، برگزاری این مراسم را به هیئتی ۱۱ نفره مرکب از افراد زیر ‏واگذار کرد:‏

آرمنوش آراکلیان (رئیس هیئت)، واروژ سورنیان(نایب رئیس)، دکتر آندرانیک سیمونی (دبیر)، واهیک آقاکیان (خزانه دار)، روزا ‏آبراهامیان، آرپی آبنوسیان، ایساک یونانسیان، آرمن سیمون خاچیکیان، رافی پیرومیان، گورگن کارامیان و آربی سرکیسیان.‏

هیئت برگزارکننده طی جلسات متعدد خطوط اصلی فعالیت خود را به شرح زیر مشخص کرد:‏

‏۱.‏ صدمین سالگرد نژادکشی ارمنیان باید نقطۀ عطفی به شمار آید برای گذار از مرحلۀ شناسایی به مرحلۀ جبران. ‏

‏۲.‏ با مشارکت تمامی نیروهای جامعۀ ارمنی، کلیۀ اقدامات باید از کیفیتی هماهنگ با اصل پیش گفته برخوردار باشد.‏

‏۳.‏ در برگزاری مراسم صدمین سالگرد نژادکشی باید از روش های سنتی و غیر هدفمند اجتناب شود. فراتر از جنبه های ‏احساسی، باید بر مبنای داده های علمی، تاریخی، انسانی، سیاسی و حقوقی مسئلۀ حق را مطرح کرد.‏

‏۴.‏ در دستگاه های دولتی و پژوهشی ایران همواره باید سیاست توطئه آمیز پان ترکیستی ترکیه را مطرح ساخت، علل ‏نژادکشی را عنوان کرد و برای پیشگیری از تکرار و محکوم سازی آن بر نقش مؤثر و مهم ایران تأکید ورزید. همچنین ‏نژادکشی ارمنیان را باید در زمینۀ دیگر نژادکشی های روی داده در جهان مطرح و آن را، جدا از تعلقات ملی، قومی و ‏مذهبی، در چارچوب ارزش های انسانی، حقوق بشر و پیشگیری از جنایات معرفی کرد.‏

برنامۀ فعالیت ها ‏

الف. تبلیغاتی

‏۱.‏ طراحـی نشانـۀ (لوگو) صدمیـن سالگرد نژادکشی؛‏

‏۲.‏ راه انـدازی صفـحـۀ الکتـرونیـکی ‏genocidal.ir‏ و صفـحـۀ فیـس بوک با عنوان ‏historical shame‏؛

‏۳.‏ تهیۀ بَنِـرهای (پلاکـارد) مقیـاس بزرگ و نصب آنها‏؛

‏۴.‏ تهیه و پخش انواع برچسب، دفترچۀ یادداشت، نشان سینـه و بروشور؛‏

‏۵.‏ چـاپ مــقـالات، مــصاحبــه ها و مـطالـب گــوناگون در روزنــامــۀ ارمنی زبان آلیک، در ستون ویژۀ صدمین سالگرد نژادکشی؛‏

‏۶.‏ چاپ مقالات در ضمیمۀ فارسی روزنامۀ آلیک؛‏

‏۷.‏ برقراری ارتبـاط با روزنامـه نگاران فارسی زبـان و در اختیـار گذاردن مطالـب مرتبـط با صدمین سالگرد نژادکشی؛

‏۸.‏ درخواست کتـبی از اندیشمنـدان، نمایندگان مجـلس شـورای اسـلامی، دستگاه هـای دولتـی و مراکـز پژوهشی و رسانـه ها ‏برای ارسال پیام به مناسبت صدمین سالگرد نژادکشی؛

‏۹.‏ انتشار پیام های دریافت شده در مطبوعات.‏

ب‌.‏ اجرایی

‏۱.‏ رونـمایی از شش کتـاب انتشار یافتـه پیرامون نژادکـشی ارمنیـان به همـت اسقف اعظم سبوه سرکیسیان، خلیفـۀ حـوزۀ خلیفـه ‏گـری تهران و شمال ایران، با حضور ۲۵۰ شرکت کننده.

زمان: ۱۸مه ۲۰۱۴ م/۲۹‏‎ اردیبهشت‎‏۱۳۹۳ش.‏

‏۲.‏ برپایـی نمایشگاه با همکاری مرکـز مطالعات مؤسسـه و موزۀ نژادکـشی ایروان، شامل نمایش پوستـرهایی از تصاویر بازتاب نژادکشی ارمنیان در ‏صفحـات اول مطبـوعات جــهان، همــراه با معرفی آنها از سوی هایک دِمویان، رئیس مرکز مطالعات مؤسسـه و موزۀ نژادکشی ارمنستان؛ مـصاحبـه بـا وی و انتـشار آن در ‏مطبـوعـات فـارسی و ارمنـی. برگزاری این نمایشگاه بازتاب گسترده ای در روزنامه ها داشته است.

زمان: ۱۴نوامبر ۲۰۱۴ م/ ۲۳‏‎ آبان‎‏۱۳۹۳ش، در ورزشگاه آرارات برای جامعۀ ارمنی، با حدود ۳۰۰ بازدیدکننده و ۱۵ـ ۱۷نوامبر ۲۰۱۴ م/ ۲۴ـ ‏‏۲۶‏‎ آبان‎‏۱۳۹۳ش، در فرهنگسرای ارسباران تهران برای عموم، با حدود۳۰۰ بازدیدکننده.‏

‏۳.‏ برگزاری آغاز مراسم صدمین سال نژادکشی ارمنیان (۲۰۱۵م) در کلیسای سرکیس مقدس تهران، همراه با شمع افروزی ‏در پای بنای یادبود شهیدان نژادکشی، در شب سال نو میلادی با حضور چند صد شرکت کننده.

زمان: ۱ ژانویۀ ‏‎۲۰۱۵‎‏م/ ۱۱ دی۱۳۹۳ش

‏۴.‏ اجرای کنسرت موسیقی در سالن کومیتاس باشگاه آرارات، با هدف سپاس و تشکر از سفیران و اعضای هیئت های ‏نمایندگی کشورهای خارجی. در این برنامه سفیران و نمایندگان کشورهای اوروگوئه، بلژیک، بلغارستان، ژاپن، فرانسه، ‏قبرس، هندوستان و ارمنستان و حدود ۲۵۰ تن از افراد جامعۀ ارمنیان حضور داشتند.

زمان: ۲۲ فوریۀ ۲۰۱۵م/ ۳ اسفند۱۳۹۳ش.

‏‏۵.‏ کاشت ۱۰۰ نهال به یاد صدمین سالگرد نژادکشی ارمنیان، در منطقۀ سوهانک تهران، با شرکت۱۰۰ تن از ارمنیان.

زمان: ۸ ‏مارس ۲۰۱۵م/۱۷ اسفند۱۳۹۳ش.

‏۶.‏ اجتماع صدها تن از جوانان ارمنی در برابر دفتر سازمان ملل متحد در تهران، با درخواست شناسایی نژادکشی ‏ارمنیان. جوانان شرکت کننده در پایان اجتماع درخواست های کتبی خود را به دفتر سازمان ملل متحد در تهران تسلیم ‏کردند.

زمان: ۱۶ آوریل ۲۰۱۵م/۲۷ فروردین۱۳۹۴ش.

‏۷.‏ برگزاری شب نویسندگان ارمنی در سالن اجتماعات باغ فردوس با حضور۲۰۰ شرکت کننده، به یاد گروهی از نویسندگان ارمنی که در ‏نژادکشی ارمنیان جان خود را از دست دادند و معرفی کتاب پچپچه نامه به زبان فارسی. ‏در این برنامه هیئت برگزارکنندۀ صدمین سالگرد نژادکشی، با همکاری مجلۀ بخارا، به گروه کتاب خوانی جهانی[۱] ‏پیوسته بود که به مناسبت سالگرد نژادکشی، خواندن هم زمان رمان پچپچه نامه، اثر واروژان وُسگانیان، نویسندۀ ارمنی تبار ‏رومانیایی، را در دستور کار داشت.

زمان: ۲۱ آوریل ۲۰۱۵م/ ۱ اردیبهشت ۱۳۹۴ش.‏

‏۸.‏ راه پیمایی زیارتی از مرز ایران ـ ارمنستان تا بنای یادبود قربانیان نژادکشی در ایروان با دوازده شرکت کننده.

زمان: ۱۷ـ۲۳ ‏آوریل ۲۰۱۵م/ ۲۸ فروردین ـ ۳ اردیبهشت ۱۳۹۴ش.

‏۹. اهدای خون و ارائۀ خدمات درمانی رایگان در درمانگاه آودیسیان در محلۀ نارمک تهران، برای صدها مراجعه کننده، با شعار نمادین ۱/۵ ‏میلیون زندگی در قبال ۱/۵ میلیون زندگی(از دست رفته). زمان: ماه آوریل ۲۰۱۵م/ ۱۲ فروردین ـ ۱۰ اردیبهشت ۱۳۹۴ش.

‏۱۰.‏ صعود کوهنوردان ارمنی به صد قله، به مناسبت صدمین سالگرد نژادکشی، شامل قله های آرارات و کلیمانجارو و قله های ‏کوه های ایران. کوهنوردان بر فراز هر قله بَنِر صدمین سال نژادکشی ارمنیان را برافراشتند.

زمان: سال ۲۰۱۵ م/ ۱۳۹۳ـ‏‏۱۳۹۴ش.

‏‏۱۱.‏ سخنرانی دکتر کارن خانلری و روبرت بگلریان، نمایندگان ارمنیان شمال و جنوب کشور در مجلس شورای اسلامی، به ‏مناسبت صدمین سالگرد نژادکشی ارمنیان.

زمان: ۲۲ آوریل ۲۰۱۵ م/ ۲ اردیبهشت۱۳۹۴ش

‏۱۲.‏ اجتماع مردمی در کلیسای سرکیس مقدس با شرکت هزاران تن از ارمنیان تهران، نمایندگان مجلس شورای اسلامی، ‏میهمانان دولتی و نه تن از سفیران کشورهای خارجی در جمهوری اسلامی ایران و سه معاون سفیر، اجرای آئین کلیسایی؛ ‏برگزاری مصاحبۀ مطبوعاتی در ساختمان خلیفه گری با شرکت خبرنگاران نشریات فارسی زبان؛ پخش مستقیم و نمایش ‏مراسم تقدیس قربانیان نژادکشی ارمنیان در اجمیادزین ارمنستان؛ سپس نواختن صد ضربۀ ناقوس رأس ساعت ۱۹:۱۵ هم زمان با کلیسای مادرِ اجمیادزین ‏در تمامی کلیساهای ارمنیان، برای اعلام مژدۀ تقدیس قربانیان به همۀ ملت ها؛ نثار ‏گل به پای بنای یادبود شهیدان و ادای احترام به قربانیان نژادکشی؛ و در پایان اجرای برنامه های هنری. زمان: از ساعت ‏‏۱۷ روز ۲۳ آوریل ۲۰۱۵ م/ ۳ اردیبهشت۱۳۹۴ش.

‏۱۳.‏ برگزاری مراسم ویژۀ روز ۲۴ آوریل شامل گردهمایی مردمی در کلیسای سرکیس مقدس با شرکت هزاران تن از ارمنیان ‏تهران از ساعت ۹ بامداد، اجرای آئین کلیسایی، سپس راهپیمایی به سوی سفارت ترکیه با شرکت حدود ۲۰٫۰۰۰ تن، ‏سخنرانی اسقف اعظم سبوه سرکیسیان و دکتر کارن خانلری در مقابل سفارت ترکیه و محکوم کردن اقدام جنایتکارانۀ ‏حکومت عثمانی، که تاکنون بی‌کیفر مانده، محکوم کردن ادامۀ سیاست انکار نژادکشی از سوی حاکمان امروزی ترکیه و ‏درخواست جبران حقوق تضییع شدۀ ملت ارمنی. قرائت قطعنامۀ گردهمایی که مورد تأئید شرکت کنندگان در گردهمایی ‏قرار گرفت.

زمان: ۲۴ آوریل ۲۰۱۵م/ ۴ اردیبهشت۱۳۹۴ش. ‏

‏۱۴.‏ سخنرانی به مناسبت صدمین سالگرد نژادکشی و اجرای برنامه های هنری در ورزشگاه آرارات با شرکت انجمن های ‏فرهنگی ـ هنری ارمنیان و با حضور بیش از ۲۰۰۰ نفر.

زمان: از ساعت ۲۰ ـ ۲۳ روز ۲۴ آوریل ۲۰۱۵م/ ۴ اردیبهشت۱۳۹۴ش. ‏

‏۱۵.‏ برنامۀ ویژۀ سیاسی برای نمایندگان مجلس شورای اسلامی، شامل سخنرانی، نمایش فیلم های مستند و برنامۀ هنری، با ‏حضور۲۵۰ شرکت کننده در انجمن اجتماعی ارامنه. زمان: ۱۲ مه ۲۰۱۵م/ ۲۲ اردیبهشت ۱۳۹۴ش. ‏

‏۱۶. نمایش فیلم مستند نقشۀ رهایی[۲] با حضور تهیه کنندۀ فیلم، مانوئل ساریبگیان؛ سفیران کشورهای خارجی؛ میهمانان و ‏‏۲۵۰ تماشاگر.

زمان: ۱۸و ۱۹ ژوئن ۲۰۱۵م/ ۲۸ و ۲۹ خرداد ۱۳۹۴ش در باشگاه آرارات، به زبان انگلیسی و در ورزشگاه ‏آرارات، به زبان ارمنی.‏

‏۱۷.‏ رونمایی کتاب های ترجمه شده به سفارش هیئت برگزارکنندۀ مراسم صدمین سالگرد نژادکشی، با حضور میهمانان و علاقه ‏مندان در تالار آرام مانوکیان.

زمان: ۲۹ فوریۀ ۲۰۱۶م/۱۰ اسفند۱۳۹۴ش.‏

علاوه بر برنامه های یادشده، انجمن های فرهنگی ـ ورزشی ارمنیان نیز بیشتر برنامه های سال ۲۰۱۵م خود را در ارتباط با این ‏سالگرد مهم برگزار کردند.

ج‌.‏ انتشاراتی

ج ـ ۱: ترجمه و انتشار کتاب

ـ گزارش طلعت پاشا دربارۀ نسل کشی ارمنیان، ۱۹۱۷م

آرا صارافیان، ترجمه از انگلیسی: آرپیار پطروسیان. ‏

ـ دختران قلعه های شنی

کریس بوهجالیان، ترجمه از انگلیسی: رافی آراکلیانس.‏

ـ نسل کشی ارامنه و ۱۰۰ سال مطبوعات ایران

روزیک دِر آوانسیان.‏

ـ سال های نفرین شده

یرواند اُتیان،ترجمه از ارمنی: روبرت صافاریان.‏

ـ پچپچه نامه

واروژان وُسگانیان، ترجمه از ارمنی: گارون سارکسیان.‏

ـ‏ نسل کشی ارامنه و اسناد آلمانی (زیر چاپ)‏

وُلفگانگ گوست، ترجمه از انگلیسی: پروین دانشور.‏

ـ‏ نسل کشی ارامنه (زیر چاپ)‏

ریموند گئورگیان،ترجمه از انگلیسی: سعید کریم پور

کتاب های منتشر شده با شمارگان ۱۵۰۰ نسخه چاپ و بیش از ۳۰۰ نسخه از هر کدام به مراکز پژوهشی، کتابخانه های ‏دانشگاه ها و اندیشمندان ایرانی اهدا شده است. ‏

ج ـ ۲: انتشار جزوه به زبان فارسی

ـ راه حل عادلانه

شمارگان: ۴۰۰۰ نسخه

ترجمه از متن ارمنی و انگلیسی: روبرت مارکاریان.‏

ـ‏ نسل کشی ارمنیان در ترکیۀ عثمانی

دکتر آندرانیک سیمونی. این جزوه برای تدریس در مدارس نیز کاربرد خواهد داشت.‏

ـ‏ اعتراف، ترک ها از نسل کشی ارمنیان سخن می گویند

ایساک یونانسیان.‏

د‌.‏ آموزشی

هیئت آموزشی شورای خلیفه گری ارمنیان تهران با هماهنگی هیئت برگزارکنندۀ مراسم صدمین سالگرد نژادکشی ارمنیان، برنامه های زیر را در مدارس ارمنی برگزار کرد:‏

برای دانش آموزان مقاطع ابتدایی، راهنمایی و متوسطه مسابقۀ دانستنی‌های مرتبط با صدمین سالگرد نژادکشی ارمنیان ترتیب داده شد. در مرحلۀ اول مسابقه آزمون ‏کتبی با شرکت کلیۀ دانش آموزان برگزار شد. سؤال ها از جزوه هایی با عنوان «به خاطر داریم و حق می طلبیم» طرح شده بودند که در اختیار دانش آموزان قرار گرفته ‏بود. همچنین لوح های فشرده ای حاوی اطلاعات مستند به دانش آموزان داده شده بود. در مرحلۀ دوم، در ماه مه ۲۰۱۵ ‏‏م/ اردیبهشت ۱۳۹۴ش، دانش آموزان برگزیده از آزمون کتبی در آزمون ‏شفاهی، در زمینه های دانستنی ها، فن بیان و شرح تصاویر شرکت کردند.‏
با شرکت دانش آموزان مقاطع مختلف مسابقات شعرخوانی، اجرای موسیقی و سرود برگزار شد.‏
هیئت آموزشی شورای خلیفه گری در چهار شمارۀ ضمیمۀ دانش آموزی روزنامۀ آلیک، که با عنوان «صفحۀ مدرسه» چاپ ‏می شود، مطالبی مربوط به صدمین سالگرد نژادکشی انتشار داد.‏
در ۱۵ـ ۱۶ آوریل ۲۰۱۵م/ ۲۶- ۲۷ فروردین۱۳۹۴ش، نمایشگاهی با شرکت دانش آموزان مدارس ارمنی، با موضوع نژادکشی ارمنیان در تالار نائیری محلۀ وحیدیه، ترتیب داده شد. در غرفۀ ویژۀ هر ‏مدرسه کارهای دستی دانش آموزان آن مدرسه به نمایش گذاشته شده بود. روز گشایش نمایشگاه برنامۀ هنری با ‏شرکت دانش آموزان برگزارشد.‏
در ژوئن ۲۰۱۵م/ خرداد ۱۳۹۴ش، ۲۷ دانش آموز برگزیدۀ مقطع ابتدایی به مسافرت تشویقی اصفهان و جلفای نو رفتند و در برنامه های پیش بینی شده شرکت کردند.
در ژوئیه ۲۰۱۵م/ تیر۱۳۹۴ش، برای سی دانش آموز برگزیده در مقاطع راهنمایی و دبیرستان مسافرت تشویقی به ارمنستان ترتیب داده شد. آنان در برنامه هایی که در موزۀ ‏نژادکشی برگزار شد شرکت و از نقاط دیدنی بازدید کردند.‏
کتاب هایی حاوی آثاری از ادبیات ارمنی منتشر شد و در اختیار معلمان قرار گرفت. این کتاب ها در سال های آینده به ‏صورت کتاب های کمک درسی کاربرد خواهند داشت.‏
لوح های فشردۀ آموزشی حاوی سرودهای ملی ـ میهنی برای یادگیری در اختیار دانش آموزان قرار داده شد. همچنین، نمایش نامه هایی ‏برای اجرا در اختیار مسئولان مدارس قرار گرفت که در برخی از مدارس بر روی صحنه برده شد.‏
در هر مدرسه هیئتی برای فعالیت های دانش آموزی تشکیل شد. اقدامات آنها از طریق هیئت آموزشی در صفحۀ الکترونیکی ندای مدرسه در معرض دید عموم قرار گرفت. ‏
به هر یک از معلمان مدارس ارمنی لوح فشردۀ سه فیلم به زبان های فارسی و ارمنی داده شد. همچنین راهنمای تدریس ‏‏(متدولوژی) دکتر پیرومیان، استاد دانشگاه یو. سی. ال. ای.، در اختیار معلمان زبان ارمنی قرار گرفت.‏
از مهر ۱۳۹۳ش همزمان با آغاز سال تحصیلی در مدارس ارمنی بَنِرهای صدمین سالگرد نژادکشی نصب شد.
در مارس ۲۰۱۵م/ اسفند ۱۳۹۳ش برای مدیران و کارکنان فارسی زبان مدارس ارمنی و کارمندان امور تربیتی، برنامه ای اجرا ‏شد تا آنان در جریان فعالیت ها باشند.‏‏
کلیۀ دانش آموزان مقاطع کودکستان، آمادگی و ابتدایی نماد صدمین سالگرد نژادکشی را به صورت کاردستی تهیه کردند. ‏روی بنرهای بزرگ این نماد و نشانۀ (لوگو) صدمین سالگرد را نقاشی و رنگ آمیزی کردند و شعار صدمین سالگرد نژادکشی را ـ ‏‏«به خاطر داریم و حق می طلبیم» ـ نوشتند. دانش آموزان به چهارگوشۀ بنرها بادکنک های گازی بستند و در روز ‏معین در کلیۀ مدارس ارمنی به طور همزمان بادکنک ها را با بنرها به هوا رها کردند. ‏
در کنار برنامه های دانش آموزی برنامه هایی نیز به ابتکار والدین دانش آموزان و معلمان فارسی زبان مدارس ارمنی برای ‏دانش آموزان برگزار شد.

پی‌نوشت‌ها:

1- Worldwide Reading Commemorating the Centenary of the Armenian Genocide

2- Map of Salvation

منابع:

گزارش اجمالی هیئت برگزارکنندۀ مراسم صدمین سالگرد نژادکشی ارمنیان (به زبان ارمنی)، مورخ ۵ فوریۀ ۲۰۱۶م ‏‏/۱۶بهمن۱۳۹۴ش.‏

اطلاعات تکمیلی مؤلف.