نمـایشـگاه «ریشـه هـا»

منتخبی از آثار نقاشان  ایرانی ـ  ارمنی

ساناز آرین‌فر

درباره‌ اشتراکات تاریخـی، فرهنگی و هنـری ایران و ارمنستـان و تحولات هنـری ارمنـیان ایـران از گذشتـه تا به امـروز بسیار گفتـه، شنیـده و نوشـته شـده است. همـسایگان ارمنـی کشور ما، ماننـد ایرانیـان در تمامـی جنبـه‌های زنـدگی با فرهنـگ و هنر همـراه و همنـشین بـوده و هستنـد و ایـن وجـوه مشتـرک و قرابت فرهنگی در میان ‌ارمنـیان ایران بیشتـر مشاهـده شـده و به تعبیـری، ملموس‌تر است. پیوند و همنشینی فرهنگی هنرمندان ایرانی ـ ارمنی در هنرهایی نظیـر نقاشـی، معماری، مجسمه‌سازی، نگارگری، تـصویـرسـازی و مـوسیقـی از اهـمـیت و جایگاهـی رفیع‌تر برخوردار است و آنچه این همدلـی هنرمنـدانه را عمیـق‌تر و ریشه‌های فرهنگی را مستحکم‌تر می‌کند، تأثیرگذاری هنرمندان ایرانی ـ ارمنی بر هنر معاصر ایران است. هنرمندان ایرانی ـ ارمنی از یک سو در روند وقایع، رویدادها و مسائل هنری ایران مؤثر بوده‌اند و از سوی دیگر، از سنت‌ها، آیین‌ها، الگوها و حتی، جریان‌های هنری معاصر ایران تأثیر پذیرفته‌اند.

این نمایشگاه با پژوهش و گردآوری ساناز آرین فر و کیانوش معتقدی از ۸ تا ۲۰ اسفند۱۳۹۹ ش در محل نگارخانه جاوید برگزارشد. دیدگاه اصلی و رویکرد آثار به نمایش‌درآمده با موضوع طبیعت بی‌جان و منظره‌ای از طبیعت بود. در این رویداد، چهل اثر نقاشی از ۲۷ نقاش و هنرمند ایرانی ـ ارمنی به نمایش در آمد. هنرمندانی که آثارشان در این نمایشگاه دیده شد، منتخبی از نقاشان نسل اول و دوم ارمنیان ایران بودند که در شکل‌گیری هنر نوگرای ایران سهم بسزایی داشته‌اند.

شناخـت تاریخ اندیشه ایران بدون شناخـت تاریخ فرهنـگ ارمنیان کاری بس دشـوار است. نقش و حضور ارمنیان ایران در تحولات فکری و هنری ایران مدرن بسیار پررنگ و تأثیرگذار بوده است. این تأثیرگذاری نه تنها در هنر بلکه در صنعت و علوم هم بسیار قابل‌ تأمل است.در هـر دوره درخـشان تاریـخ هنر ایران، از دوران صفوی تا به امروز، در میان هنرمندان از نقاشان و دیوارنگاران گرفته تا موسیقی‌دانان و هنرمندان هنرهای سنتی با یک نام و شخصیت تأثیرگذار ارمنی مواجه خواهیم شد. هنر تجلی روح ملت‌ها است. اشتراکات فرهنگی و گذشته تاریخی ایرانیان و ارمنیان عامل مهمی در تأثیرگذاری ارمنیان در هنر و … ایران بوده است. این در حالـی است که دیگر اقوام ایرانی، با وجـود اشتراکات فراوان فرهنگـی، چنین تأثیرگذاری‌ای نداشته‌اند.

در این نمـایشگاه آثاری از مارکـو گریگوریان، سونیا بالاسانیان، میشا شهبازیان، ستراک نظریان، ادمان آیوازیان، یرواند نهاپتیان، سمبات درکیورغیان، لئونیت تاشچیان، آلفونس آوانسیان، سرژ آواکیان، سیراک ملکُنیان، گارنیک دِرهاکوپیان، لیلیت تریان، سیمون آیوازیان، هارتون میناسیان، هراچ کاراپتیان، آرمان استپانیان، سروژ بارسقیان، هاکوپ وارطانیان، ویگـن سینانـی، لئو فریدنـی، لئـون نازاریان، لیـدا خانجانیان، آرامازد نازاریان، آرشالویـس آقایان، سـدا آکوپیانـس و کارو دردریان به نمایـش در آمد.شخصیت‌ها و هنرمندان متعددی از این نمایـشگاه بازدید کـردند از جمله عالی‌جناب اسقف اعظم سبوه سرکیسیان، خلیفه ارمنیان تـهـران و شـمـال، آرا شـاهـوردیان، روبـرت بگلـریان، نورایر آرامیانس، آرشالویس آقایان و …. خانم لئونیت تاشچیان، از نقاشان پیش‌کسوت ارمنی، نیز از بازدیدکنندگان این نمایشگاه بودند.

اسقـف اعظـم در بازدید از نمـایشگاه با ابـراز خرسنـدی عنـوان کـردند: «هنـر حـوزه‌ای فرامـذهبـی و فرا قـومی اسـت. ایـن نمایشـگاه درخـور تمجـید و تقـدیر اسـت. آنچـه در ایـن نمایشگاه به نمایش درآمد، شاهدی بی‌مدعا بر توجه خاص جامعه ایرانی به هنر است».

از مهـم‌ترین هنـرمندانی که اثـر وی در این نمایـشگاه به نمایش در آمد، مارکو گریگوریان بود. مارکـو به نسلی از هنرمندان تعلق دارد که آغازگران تجربه‌های تازه در نقاشی مدرن ایران هستنـد. وی یکی از پیشـروان هنـر مفهومی و پـاپ آرت در ایـران مـحسـوب مـی‌شـود، هنـرمندی که به زیبایی و به بهتـرین شکل، ماده را به معنا تبدیل کرده است. آثار ارزشمنـد و طـرح‌های ناب مارکـو گریگوریان راه تازه‌ای در مسیـر خلـق نوعی نوگـرایی ایرانی گـشود. او هنرمنـدی است که فراتر از دیگر هنرمندان هم‌دوره‌اش در کسوت یک پیشرو ظاهر شد.پوستـر نمایـشـگاه به یاد هـنـرمند پیش‌کسوت تـازه درگذشتـه، سرژ آواکیان برگرفتـه از یکـی آثار ایشـان طراحـی شده است. این نمایشگاه، با همکاری موزه آرداک مانوکیان و حمایت مالی مجموعه قهوه آرام برگزار شد.