مراسم سیصد و پنجاهمین سالگرد ساخت کلیسای وانک در جلفای اصفهان به همت خلیفه گری ارامنۀ اصفهان در تاریخ ۲۶ـ ۲۹ مهر ۱۳۹۳ش/ ۱۸ـ۲۱ اکتبر ۲۰۱۴م، با حضور روحانیان عالی رتبۀ کلیسای ارمنی، مقامات بلندرتبۀ دولتی ایران و ‏ارمنستان، مقامات استانی و شهری اصفهان وپژوهشگران و هنرمندانی از دو کشور در اصفهان برگزار شد. هدف از برگزاری این مراسم بازتاب تعامل ‏میان پیروان ادیان توحیدی (مسیحیت و اسلام ) در کشور، ارتباط فرهنگی و اجتماعی میان آنان و نقش مجموعۀ کلیسای وانک و اثرات مثبت آن در این زمینه، در ابعاد داخلی و خارجی بود.

به‎ ‎دعوت شورای خلیفه گری ارامنۀ اصفهان و به منظور شرکت در مراسم سیصد و پنجاهمین سالروز بنای کلیسای وانک بعد از ظهر روز شنبه، ۲۶ مهر ۱۳۹۳ش، جاثلیق آرام اول، پیشوای مذهبی کل ارمنیان ‏حوزه سیلیسی، وارد اصفهان شدند و در کلیسای وانک مورد استقبال پرشور ارمنیان اصفهان و شاهین شهر قرار ‏گرفتند. پس از انجام تشریفات سنتی استقبال و خوش آمدگویی، جاثلیق آرام اول در کلیسای هوسپ ‏آرِماتاتسی وانک مراسم نیایش را به جا آوردند. سپس، در جوار بنای یادبود شهدای ارمنیان در ۱۹۱۵م، با دعوت اسقف بابکن ‏چاریان، پیشوای مذهبی ارمنیان اصفهان و جنوب ایران، سخنان عالمانۀ خود را ایراد فرمودند‎.‎

‏در ۲۷ مهر ۱۳۹۳ش، به رهبری جاثلیق آرام اول و با حضور خلیفه ها و روحانیان والامقام، ‏مسئولان شورای خلیفه گری ارامنۀ اصفهان و جنوب ایران و شمار بسیاری از از ارمنیان در کلیسای استپانوس ‏مقدس مراسم مذهبی برگزار شد. پس از اتمام مراسم، عالی جناب آرام اول و هیئت همراه به خانۀ سالمندان ‏ارمنیان اصفهان رفتند و در محیطی بسیار صمیمی و دوستانه با ساکنان خانه سالمندان دیدار و گفت و گو کردند. ‏ظهر همان روز، به دعوت شورای خلیفه گری ارامنۀ اصفهان ضیافت نهاری با حضور جاثلیق آرام اول، مقامات بلند ‏پایۀ استانی، از جمله استاندار اصفهان، رئیس شورای اسلامی شهر، شهردار منطقۀ ۵ اصفهان، فرماندۀ نیروی ‏انتظامی شهرستان اصفهان، رئیس دبیرخانۀ ادیان توحیدی، ریاست دانشگاه اصفهان و دیگر مدعوان در محل ‏کلیسای وانک برپا شد. پس از صرف ناهار، حاضران با استفاده از فرصت به دست آمده، در محیطی صمیمی، به ‏تبادل نظر و دیدگاه های خود در مورد تعامل موجود در بین ادیان توحیدی در ایران، به ویژه نقش سازندۀ ارمنیان در ‏کشور، روابط حسنۀ جاثلیق آرام اول با مسئولان کشوری، تحولات منطقه ای، گسترش افراطی گری و ‏تروریسم و خطرات ناشی از آن و همچنین رویکرد تأثیرگذار و مثبت ایران در این مسائل پرداختند‎.‎

صبح روز دوشنبه، ۲۸ مهر ۱۳۹۳ش، رهبر مذهبی کل ارمنیان حوزۀ سیلیسی و دیگر میهمانان از ‏مجتمع آموزشی ارمنیان اصفهان دیدار و از نزدیک با دانش آموزان، معلمان و مسئولان مجتمع در ‏مورد مسائل آموزشی گفت و گو کردند. ظهر دوشنبه کتابخانۀ نرسس شنورهالی کلیسای ‏وانک، پس از مرمت ساختمان کتابخانه و نوسازی اساسی تجهیزات و بهبود شرایط و امکانات آن، به دست جاثلیق آرام اول و با حضور روحانیان و مسئولان خلیفه گری و جمع کثیری از مردم بازگشایی شد. بعد ‏از ظهر همان روز نیز، در کلیسای وانک آیین مذهبی و فرهنگی سیصد و پنجاهمین سالروز تأسیس کلیسای ‏وانک اصفهان (هوسپ آرِماتاتسی)، به رهبری پیشوای مذهبی کل ارمنیان حوزۀ سیلیسی لبنان و با حضور خلیفه ها و ‏مسئولان شورای خلیفه گری ارامنۀ اصفهان، تهران و آذربایجان، روحانیان و جمع کثیری از ارمنیان شهرهای ‏اصفهان، شاهین شهر، تهران و تبریز برگزار شد‎.‎

صبح روز سه شنبه، ۲۹ مهر ۱۳۹۳ش، همایش با عنوان کلیسای وانک، نماد همزیستی مسالمت آمیز ادیان ‏توحیدی به رهبری جاثلیق آرام اول و با حضور پیشوایان مذهبی خلیفه گری های تهران، اصفهان و آذربایجان؛ جناب آقای رئیسی، ‏سفیر جمهوری اسلامی ایران در ارمنستان ؛ دکتر سقائیان نژاد، شهردار اصفهان؛ روبرت بگلریان، نمایندۀ ‏ارمنیان اصفهان و جنوب ایران در مجلس شورای اسلامی؛ مهندس ‏عصارزادگان، شهردار منطقۀ ۵ اصفهان؛ دکتر حجت الاسلام ارزانی، رئیس دبیرخانۀ ادیان توحیدی؛ مدعوان استانی و کشوری؛ ‏اندیشمندانی از ایران، ارمنستان، لبنان، امریکا؛ استادان دانشگاه؛ سخنرانان همایش؛ و دیگر میهمانان برگزار ‏شد. مراسم افتتاحیه با دعای پیشوای مذهبی و با سرود ملی جمهوری اسلامی ایران آغاز شد. سپس، به ‏ترتیب آقایان نوئل میناسیان، رئیس شورای خلیفه گری ارامنۀ اصفهان و جنوب ایران؛ دکتر سقائیان نژاد، شهردار ‏محترم اصفهان؛ و حجت الاسلام ارزانی، رئیس دبیرخانۀ ادیان توحیدی به ایراد سخنرانی پرداختند. این همایش ‏طی سه نشست به بررسی موضوع هایی پرداخت که از سوی سخنرانان ارائه شده بود. کلیسای وانک، مرکز معنوی، ‏نقش ارمنیان جلفای نو اصفهان در شکل گیری تمدن اصفهان، معماری کلیسای وانک، دیوارنگاره های کلیسای ‏وانک، هنر نگارش کتب خطی در جلفای نو، وضعیت اجتماعی و سیستم اداری ارمنیان جلفای نو در قرن هفدهم میلادی، ‏جلفای نو و تجارت بین الملل در قرن هفدهم میلادی، وضعیت کنونی ابنیۀ تاریخی (مجسمه ها و صلیب سنگ ها) ‏جلفای قدیم و نخجوان، تلاش های بین المللی جهت حفظ ابنیۀ تاریخی ارمنیان، فرصت ها و امکانات بالقوۀ ارمنیان ‏اصفهان در بهبود روابط ایران و ارمنستان و نقش اصفهان به منزلۀ خواهرخواندۀ شهر ایروان در روابط ایران و ‏ارمنستان عناوین مقالاتی بودند که در این همایش ارائه شدند. ‎سخنران پایانی این همایش آقای رئیسی، ‏سفیر محترم جمهوری اسلامی ایران در ارمنستان، بود.‏

برگزاری سیصد و پنجاهمین سالگرد تأسیس کلیسای وانک مصادف با سفر نخست وزیر ارمنستان و هیئت همراه ‏به ایران بود.ظهر روز سه شنبه، ۲۹ مهر ۱۳۹۳ش، نخست وزیر ارمنستان و هیئت همراه ـ متشکل از وزیر ‏فرهنگ، وزیر انرژی، وزیر دارایی، وزیر ارمنیان خارج از کشور و وزیر محیط زیست کشور ارمنستان، طی سفری ‏یک روزه به اصفهان، به همراه سفرای ایران و ارمنستان، در مراسم ضیافت ناهاری که به دعوت شورای خلیفه گری ‏ارامنۀ اصفهان و به افتخار حضور جاثلیق آرام اول پیشوای مذهبی کل ارمنیان حوزۀ سیلیسی لبنان و نخست وزیر ‏ارمنستان در محل باشگاه فرهنگی ـ ورزشی آرارات اصفهان برپا شده بود، شرکت کردند. ‎

در این سفر یک روزه، نخست وزیر ارمنستان و هیئت همراه از کلیسای وانک بازدید و در بدو ورود، بر ‏بنای یادبود شهدای نژادکشی ارمنیان در ۱۹۱۵م گل نثار کردند. سپس، در سالن تشریفات ‏کلیسای وانک به دیدار جاثلیق آرام اول رفتند و به گفت و گو با ایشان پرداختند. در این دیدار پیشوایان مذهبی ارمنیان اصفهان، تهران، آذربایجان و اعضای مجمع نمایندگان، ‏شورای خلیفه گری و شورای مذهبی ارمنیان اصفهان نیز حضور داشتند. نخست وزیر ارمنستان و هیئت همراه در پایان از موزه و کلیسای وانک دیدار ‏کردند‎.‎

شامگاه همان روز، پیشوای مذهبی کل ارمنیان حوزۀ سیلیسی لبنان، نخست وزیر ارمنستان و هیئت همراه، ‏نمایندۀ ارمنیان اصفهان و جنوب ایران در مجلس شورای اسلامی و رئیس شورای خلیفه گری ارامنۀ اصفهان و ‏جنوب ایران در ضیافت شامی که به دعوت جناب آقای زرگرپور، استاندار محترم اصفهان، ترتیب داده شده بود ‏حضور به هم رساندند. ‎

مراسم اختتامیۀ بزرگداشت سیصد و پنجاهمین سالگرد تأسیس کلیسای وانک با حضور ‏پیشوای مذهبی کل ارمنیان حوزۀ سیلیسی لبنان، نخست وزیر ارمنستان و هیئت همراه، سفیر محترم جمهوری ‏اسلامی ایران در ارمنستان، نمایندۀ ارمنیان اصفهان و جنوب ایران در مجلس شورای اسلامی، اسقف ها و ‏روحانیان کلیسای ارمنی، مسئولان و اعضای هیئت ها و شوراهای خلیفه گری اصفهان، تهران و آذربایجان و ارمنیان ‏اصفهان در شامگاه ۲۹ مهر برگزار شد و طی آن آقایان نوئل میناسیان، رئیس شورای خلیفه گری اصفهان؛ هویک آبراهامیان، ‏نخست وزیر ارمنستان؛ اسقف بابگن چاریان، پیشوای مذهبی ارمنیان اصفهان؛ و جاثلیق آرام اول، رهبر مذهبی کل ارمنیان ‏جهان حوزه سیلیسی در مورد تأسیس کلیسای وانک و نقش آن به منزلۀ مرکز معنوی و فرهنگی ارمنیان جلفای ‏نو و نماد همزیستی مسالمت آمیز و تعاملات فرهنگی ادیان توحیدی در اصفهان و تأثیرگذاری آن در تاریخ و بسط ‏روابط ایران و ارمنستان سخنانی ایراد فرمودند. به همین مناسبت برنامه های فرهنگی ـ هنری متعددی از سوی گروه های باشگاه ‏فرهنگی ـ ورزشی آرارات و گروه کر کومیتاس کلیسای وانک برگزار شد.‏‎

پی‌نوشت‌ها:

۱- مطالب و تصاویر این نوشتار از سوی هیئت برگزارکنندۀ مراسم سیصد و پنجاهمین سالگرد ساخت کلیسای وانک اصفهان در اختیار فصنامۀ پیمان گذاشته شده است.