در این شماره می خوانید:
۱- مقاله ها
- خاچکار (بخش دوم) | شاهن هوسپیان
- نگاهی به آثار و پژوهش های جورج بورنوتیان در حوزه مطالعات ارمنی شناسی و قفقاز | دکتر جواد مرشدلو
- خانات ایروان در تقابل شیر و خورشید،هلال و ستاره و عقاب دوسر | رافی آراکلیانس
- واپسین روزهای حیات یپرم خان و اوضاع غرب ایران (۱۲۹۰-۱۲۹۱ش) | سارا علی لو / دکتر علی نوراللهی
- قلعه سورچه | دکتر علی نوراللهی
- کتیبه سردار ظفر در میزدج درباره وقایع مشروطه | دکتر علی نوراللهی
- قند پارسی در قفقاز نقش زبان پارسی در دیپلماسی فرهنگی ایران در کشورهای منطقه قفقاز جنوبی | میثم مرتضی زاده
- بررسی تطبیقی جایگاه اعتقادی کلیسای ارمنی در میان دیگر فرقه های مسیحی | اعظم تیموری / دکتر حسین حیدری
- نقش ارمنیان در شکوفایی اقتصادی امپراتوری عثمانی | آرمیک نیکوقوسیان
۲- سینما
- از ایران و ارمنستان تا اسکار گفت و گوی اختصاصی فصلنامه پیمان با آناهید آباد نخستین کارگردان زن ایرانی-ارمنی | گریگور قضاریان
- خاموشی و اندوه زنی تنها تحلیلی بر یوا،فیلمی با ارزش های نهفته و والا | دکتر قوام الدین رضوی زاده
۳- چهره های هنری
- مانئول ماروتیان نمایشه نویس،بازیگر و کارگردان تئاتر | ادوارد هاروطونیانس
۴- نمایش
- نمایش در زنجان | مانوئل ماروتیان / ترجمه ادوارد هاروطونیانس
فصلنامه فرهنگی پیمان شماره ۸۱
سال بیست و یکم | پاییز ۱۳۹۶ | ۲۵۴ صفحه
ســرمقــاله
در تقویم کلیسای ارمنی، دومین شنبۀ ماه اکتبر ـ نیمۀ دوم مهر ـ روز فرهنگ ارمنی نامیده شده که به بزرگداشت مسروپ ماشتوتس، پدیدآورندۀ الفبای ارمنی در سدۀ پنجم میلادی اختصاص یافته است. در پی ابداع الفبای ارمنی کتاب مقدس و کتاب های دیگر از زبان های یونانی و آشوری به ارمنی برگردانده شد، مدارس بسیاری در سراسر ارمنستان برای آموزش کتابت ارمنی آغاز به کار کرد و جنبشی چنان عظیم در کشور پا گرفت و آثاری چنان ارزشمند ترجمه و تألیف شد که سدۀ پنجم میلادی در تاریخ ارمنستان عصر زرین فرهنگ ارمنی نام گرفت. به مناسبت روز فرهنگ ارمنی آیین ویژه ای در کلیساها و برنامه هایی در مراکز فرهنگی و انجمن های جوامع ارمنیان برگزار می شود و مطبوعات مطالب بسیاری در نکوداشت کار سترگ این بزرگ مرد و هم اندیشان او منتشر می سازند چراکه خدمات آنان موجب استحکام پایه های دین و هویت ارمنیان، به ویژه، در دوران ضعف یا فقدان حکومت شد.
در سال های اخیر، فصلنامۀ پیمان نیز، به پیروی از این سنت شایسته، در شمارۀ پاییز هر سال هر چه بیشتر به موضوعات فرهنگی می پردازد و هم زمان با به بار نشستن طبیعت، ثمرات فرهنگ ارمنی را ارج می نهد.
شمارۀ پاییز فصلنامه با مقالۀ «خاچکار» ـ به معنای چلیپاسنگ یا صلیب سنگ ـ آغاز می شود که بخش نخست آن در شمارۀ پیش به نظر خوانندگان رسیده است. چلیپاسنگ از مظاهر منحصر به فرد فرهنگ ارمنی است که ریشه در اعماق تاریخ دارد و با روی آوردن ارمنیان به مسیحیت نمادهای این دین را در خود بازتاب داده است.
تحلیلی از فیلم یوا، محصول مشترک ایران و ارمنستان و گفت و گو با نویسندۀ فیلم نامه و کارگردان فیلم بخش های دیگری از مطالب این شمارۀ پیمان است که در آنها از سویی جنبه های گوناگون فیلم نامه و فیلم زیر ذره بین کارشناسانه قرار گرفته و از سویی دیگر، رویکردها و برداشت های کارگردان بازتاب یافته است.
در شمارۀ ۷۸، به مناسبت صد و دهمین سال صدور فرمان مشروطیت، به زندگی پرتلاش یپرم خان پرداختیم. در این شماره مطالبی را دربارۀ این رهرو راستین راه مشروطیت، از دیدگاهی دیگر و با قلمی دیگر، به داوری خوانندگان می سپاریم.
در دانشگاه های نقاط دور و نزدیک جهان، بسیارند چهره های علمی و هنری ایرانی، که منشأ آثاری بوده و هستند و چه بسا شماری از آنان در ایران کمتر شناخته شده اند. در این شماره، دانشمندی تاریخ شناس معرفی شده که حوزۀ پژوهش های وی ایران عصرقاجار و قفقاز است و چنان که می دانیم تاریخ قفقاز جدای از تاریخ ایران نیست. همچنین، مقاله ای بر اساس یکی از پژوهش های همین دانشمند دربارۀ خانات قفقاز و ایروان تدوین شده که دربرگیرندۀ اطلاعات تاریخی جالبی است.
در بخش چهره ها، به معرفی هنرمندی پرداخته ایم که دست روزگار او را با ایران پیوند داده بود. این هنرمند، که بیشتر بر صحنۀ تئاتر محافل ارمنی ظاهر می شده، در جوانی و برحسب اتفاق در زنجان به اجرای نمایش گونه ای پرداخته که شرح آن را با قلم طنزآمیز خود نگاشته است.
«بررسی تطبیقی جایگاه کلیسای ارمنی در میان دیگر فرقه های مسیحی» در زمرۀ مطالبی محسوب می شود که مورد علاقۀ بسیاری از کسانی است که با ارمنیان تماس و مراوده دارند. درضمن، این نخستین مقاله ای است که با این موضوع در فصلنامۀ پیمان چاپ می شود.
دربارۀ نقش ارمنیان در امپراتوری عثمانی مطالب فراوانی در شماره های پیشین پیمان آمده اما هنوز ناگفته ها فراوان است. با توجه به تلاش هایی که برای زدودن نام ارمنی و آثار ارمنیان از صفحات تاریخ ترکیه می شود لازم است واقعیت های تاریخی هرچه بیشتر بازگو شود تا مبادا در دراز مدت جعل و تحریف تاریخ، که ترکیه و برادر کوچکش در قفقاز سابقه و تجربۀ فراوانی در آن دارند، موجب آشفتگی اذهان گردد و بر واقعیت های تاریخی سایه افکند. در همین ارتباط در این شماره نیز نگاهی داریم به تلاش های ارمنیان در امپراتوری عثمانی در زمینۀ به کار گیری و اشاعۀ شیوه های نوین فعالیت های مالی و اقتصادی رایج در کشورهای پیشرفتۀ وقت.