فصلنامه فرهنگی پیمان شماره ۴۶
صبا و شصت سال هنر ارمنیان ایران
نویسنده: نارک هارطونیان
عصر ۱۷ آذر ۱۳۸۷ نمایشگاهی به همت فرهنگستان هنر، با همکاری موزۀ هنرهای معاصر ایران، مجموعۀ فرهنگی هنری سعدآباد و برخی از گالرید اران شخصی و با حضور برخی از اعضای برجستۀ فرهنگستان هنر، شمار بسیاری از ارمنیان تهران و دوستداران هنر در مؤسسۀ فرهنگی – هنری صبا، وابسته به فرهنگستان هنر، افتتاح شد تا بخشی دیگر از گنجینۀ هنر ملی را در آثار هنرمندانی که تعلق خود را قرن ها با فرهنگ و هویت این سرزمین حفظ کرده اند به نمایش گذارد؛ نمایشگاهی بیسابقه از شش دهه هنر ارمنیان ایران در دو حوزۀ نقاشی و عکاسی با مجموعه ای از آثار هنرمندان پیش کسوت و نیز هنرمندان جوان ارمنی.
در این نمایشگاه، که تا ۳۰ آذر میزبان عموم علاقهمندان و بازدیدکنندگان بود، نزدیک به ششصد اثر از هنرمندان نوگرای ارمنی در تالارهای نگارخانۀ صبا، شامل تالارهای خیال، صبا و نگارخانۀ ملی و آینه، به نمایش گذاشته شد.
دبیر افتخاری نمایشگاه لیلیت تریان، از پیش کسوتان مجسمه سازی ایران، دبیر بخش نقاشی سروژ بارسقیان و دبیر بخش عکس آرمان استپانیان بودند.در واقع، این نمایشگاه فرصتی برای دوستداران هنر فراهم آورد تا برخی از آثار شصت سال گذشته هنرمندان نقاش و عکاس ارمنی ایران را در یک جا مرور کنند.
در طی این نمایشگاه، بخش مهمی از گنجینۀ هنر معاصر ایران طی چند دهه، که بسیاری از پیش کسوتان آن از ارمنیان محسوب می شوند، رونمایی شد و به دلیل استقبال پرشور بازدیدکنندگان مؤسسه فرهنگی- هنری صبا پنجشنبه و جمعه و ایام تعطیل را نیز به ساعات بازدید نمایشگاه اضافه کرد.
هم زمان با این نمایشگاه در روز یکشنبه ۲۴ آذر در محل سینما تک مؤسسه فرهنگی- هنری صبا میزگردی با حضور مرتضی گودرزی، سروژ بارسقیان، دبیر بخش نقاشی، آرمان استپانیان، دبیر بخش عکس، هادی جمالی و سهراب هادی برگزار شد که به بررسی آثار ارائه شده در نمایشگاه و تحلیل کارنامۀ هنر ارمنیان ایران اختصاص داشت.
به گزارش روابط عمومی مؤسسه فرهنگی هنری صبا، وابسته به فرهنگستان هنر، لیلیت تریان، هنرمند ارمنی و پیش کسوت مجسمه سازی معاصر، که سابقۀ بیش از پنجاه سال فعالیت هنری و تدریس و آموزش هنر را دارد، برگزاری نمایشگاه آثار هنرمندان نوگرای معاصر ارمنی را عاملی جهت بخش و بسترساز در جهت ایجاد انگیزه و اعتماد به نفس در هنرمندان جوان دانست و گفت: ((بزرگترین دستاورد و نکتۀ مثبت این نمایشگاه می تواند این باشد که در جوان ها برای کارکردن بیشتر انگیزه و امید ایجاد کند)).
این هنرمند، که چندی پیش مراسم نکوداشت وی در موزۀ هنرهای دینی امام علی(ع) برگزار شد، یادآوری کرد: ((در نمایشگاه هایی از این دست باید هدف اصلی شناختن، گرد هم نشاندن و دیده شدن استعدادهای نهفته و خلاقیت ها و توانمندی هایی باشد که کمتر فرصت ظهور و بروز پیدا کرده اند، نه اینکه فقط آثاری دیده و فروخته شود)).
انتخاب و گزینش آثار این نمایشگاه از سوی دبیران بخشهای مختلف آن و بر اساس معیارهای حرفه ای صورت گرفته بود و تنوع چشمگیری از گرایش ها و جریان های مختلف را در روند فعالیت حرفه ای این هنرمندان را منعکس می ساخت.
بخش نقاشی این نمایشگاه شامل ۳۵۰ اثر از هشتاد نقاش بود که آثار آنان نمایندۀ عمده ترین جریان ها و گرایش های هنر مدرن و معاصر در دهه های اخیر بود. آثار دو پیش کسوت جنبش های هنر تجسمی نوین مارکو گریگوریان و سیراک ملکانیان از مهمترین این آثار بودند که برای نخستین بار در این نمایشگاه رونمایی شدند. همچنین در این نمایشگاه آثاری از نقاشان شناخته شده و پیش کسوت مانند سروژ بارسقیان، سرکیس زاکاریان (واسپور)، واحه مرادیان، ستراک نظریان، آلیک قازاریان، مارکار جاقاربگیان، هاروطون میناسیان، گارنیک در هاکوپیان و… به نمایش گذاشته شد.
بخش عکاسی این نمایشگاه شامل نزدیک به ۲۵۰ اثر از ۴۷ عکاس بود که نام های شاخص و برجسته ای چون نیکول فریدنی، آلفرد یعقوب زاده، آرمان استپانیان، سیمون آیوازیان، واحه ترپانچیان و… نیز در میان آنان به چشم می خورد.
به گفتۀ آرمان استپانیان، دبیر بخش عکاسی نمایشگاه، بیش از ۱۶۰۰ عکس به دبیرخانه ارسال شده و داوران سعی کرده اند از هر عکاس حتماً یک اثر را به نمایش بگذارند و تعداد آثار به نمایش گذاشته شده از هر هنرمند نیز با توجه به تقسیم بندی هنری و سابقه افراد بوده است.
از دیگر نکات جالب توجه نمایشگاه دربخش عکاسی کارهای متفاوت نیکول فریدنی بود که همگان او را عکاس طبیعت می شناسند اما در نمایشگاه آثار اجتماعی و مستند فوق العاده ای از او به نمایش گذاشته شد.
هرچند این نمایشگاه حاصل شش دهه فعالیت هنری ده ها هنرمند معاصر ارمنی، در دو حوزۀ عکاسی و نقاشی برای اولین بار، در سطحی وسیع و در کنار هم، ارائه می کرد لزوماً ارائه کنندۀ بهترین آثار هنرمندان ارمنی ایران نبود. این نمایشگاه را می توان کارنامهای جامع از چند دهه کار هنرمندان معاصر ارمنی دانست که نشانگر تنوعی جالب از انواع گرایش ها و جریان های هنری در دهه های اخیر ایران بود که سنت های فرهنگی، ارزش های اجتماعی، بومی آئینی و باورهای قومی ارمنیان از ویژگی های بارز آن به شمار می آمد.
منابع:
بخش اخبار سایت فرهنگستان هنر، ۲۰ مهر و ۱۷ آذر ۱۳۸۷:
http://www.honar.ac.ir
پندار، گفت و گوی آرمان اسلامبولچی، ۲۴ آذر ۱۳۸۷:
http://www.pendar.net