موزه هنرهای خاور نزدیک، مجموعهٔ ارزشمندی است بالغ بر پنج هزار قطعه شیئ و تابلوی نقاشی، که طی سالیان طولانی توسط مارکو گریگوریان گردآوری شده اند. این موزه در سال های۱۹۹۱ ـ ۱۹۹۲ تأسیس شد.

گریگوریان دربارهٔ انگیزهٔ انتقال این آثار و تأسیس موزه می گوید: ‹‹دلیل اصلی این کار از دست دادن دخترم بود، داشتم دیوانه می شدم. اما پس از نخستین سفرم به شوروی و ارمنستان، فکر تأسیس موزه و اقامت در ارمنستان، مرا آرام کرد. پس از این سفر، مقامات دولتی در این جا قول هایی دادند که ساختمان و امکاناتی در اختیارم بگذارند و من هم مصمم شدم تا مجموعه ام را به مردم ارمنستان اهدا کنم و پشیمان نیستم، اگر چه دولت ارمنستان نتوانست امکانات کافی را فراهم کند. محل فعلی در طبقهٔ دوم موزهٔ ادبیات قرار دارد و فضای آن کافی نیست و لذا بخشی از تابلوهای بزرگ را نمی توانستم به معرض نمایش بگذارم. من هر سال چند ماهی به اینجا می آیم تا سر و سامانی به کار موزه بدهم. فکر می کنم زمانی که من نباشم، شاید این اشیا به انبار منتقل شوند. در حالی که این مجموعه در نوع خود بی نظیر است».

در راهروی ورودی موزه ابتدا عکس هایی قدیمی از خانوادهٔ گریگوریان در روسیه به نمایش درآمده، و بعد عکس هایی از زمان کودکی و جوانی گریگوریان، عکس هایی در کنار محمد مدبر و حسین قوللر آغاسی. دو تابلوی بزرگ به عرض سه متر از مجموعه نقاشی های فیگوراتیو مجموعهٔ آشویتس در راهرو قرار دارند. به دنبال آن چند اثر از گریگوریان را می بینیم، مربوط به دوره ای که با کاهگل کار کرده است.

در انتهای سالن خانمی مشغول بافتن قالی از روی طرح های اخیر گریگوریان است (کارگاه بزرگ تر قالیبافی در دهکده گارنی است). در سالن های موزه به مجموعه هایی از زیباترین آثار هنرهای دستی و کاربردی می رسیم. مجموعه هایی که بیننده را به حیرت می اندازند، حیرت از همت جستجوگری که در گردآوری این آثار کوشیده است. مجموعه ای از طلسم های فلزی، مجموعه ای شامل سرشیرهای آب انبارها.

جز این مجموعه ای دیدنی از قفل ها، زیورآلات نقره، برنزهای لرستان، نقاشی های پشت شیشه و زیباتر از همه مجموعه ای غنی از ‹‹خورشیدخانم››های سوزن دوزی شده، بیننده را به تحسین هنرمندان خالق آنها وا می دارد.

چند نقاشی دوران قاجار و نقاشی های قهوه خانه ای ایران از دیگر آثار این موزه هستند. در بخش های دیگر، مجموعه ای از چرخ خیاطی ها، اتوها، گرامافون ها، انگشتانه ها، سماورها و ظروف شیشه ای، از کشورهای مختلف گرد آمده اند. سرامیک ها، قالی ها و سفال های ارمنی از دیگر آثار موزه اند.

مارکو گریگوریان انتظار دارد تا با کمک مسئولان هنری ایران بتوان این مجموعه را عکاسبرداری کند و به صورت کتابی ارائه دهد و همچنین بتوان با برگزاری سمینارهایی، با حضور محققان ایرانی، به معرفی بهتر آثار پرداخت. گریگوریان می گوید: ‹‹اگر چنین اقداماتی انجام شود و موزه را قدر بدانیم، آن وقت کسی جرئت نخواهد کرد روزی این اشیا را به انبار بسپارد».›

برگرفته از: هفته نامهٔ هنرهای تجسمی تندیس

ش۹، تیرماه۱۳۸۲