فصلنامه فرهنگی پیمان شماره ۵۷

به پاس هشتادمین سال انتشار آلیک

کارینه داویدیان

هنگامی که صفحات تاریخ روزنامه نگاری ایران را ورق می زنیم و به هشتاد سال پیش بازمی گردیم به هفته نامه ای چهار صفحه  ای بر می  خوریم با نام آلیک. ۲۲ مارس ۱۹۳۱م (۱۳۱۰ش)، سالروز تولد آلیک است. آلیک به معنای موج نامی است که به راستی موجی در جامعۀ ارمنیان ایران و روزنامه نگاری ایران به وجود آورد.

مراسم در30 آبان 1390ش، با حضور شخصیت های فرهنگی و چهره های روزنامه نگاری ایران، در انجمن ارمنیان تهران، برگزار شد
مراسم در30 آبان 1390ش، با حضور شخصیت های فرهنگی و چهره های روزنامه نگاری ایران، در انجمن ارمنیان تهران، برگزار شد

سال۱۳۹۰ش/ ۲۰۱۱م مصادف بود با هشتادمین سال انتشار آلیک. به همین مناسبت برنامه های متنوعی، چه در ارمنستان و چه در ایران برگزار شد. از زمرۀ این برنامه ها می توان به مراسمی که در۳۰ آبان ۱۳۹۰ش، با حضور شخصیت های فرهنگی و چهره های روزنامه نگاری ایران، در انجمن ارمنیان تهران، برگزار شد اشاره کرد.

در ابتدای این مراسم، که به پخش سرود جمهوری اسلامی ایران مزین شد، تالین بندری، از وکلای جامعۀ ارمنیان ایران، با عرض خیر مقدم به مهمانان از طرف هیئت برگزار کننده، گفت: «این مراسم به مناسبت بزرگداشت هشتادمین سالگرد چاپ و انتشار روزنامۀ آلیک، اولین و تنها روزنامۀ ارمنی زبان ایران و دومین روزنامۀ کهن ایران زمین برگزار می شود، روزنامه ای که هشتاد سال متوالی بدون وقفه و مستمراً، به پاس زحمات بی دریغ عوامل و مسئولان آن و حمایت های بی شائبۀ مقامات محترم کشوری، چاپ، منتشر و تکثیر شده است».

نخستین سخنران مراسم دِرِنیک ملکیان، سردبیر کنونی روزنامه بود که متن کامل سخنان ایشان در پایان این گزارش ارائه شده است.

سپس خانم سارا نعیما، شاعر و منتقد ادبی، دکلمۀ تو نیستی که ببینی، اثر فریدون مشیری، را به یاد و خاطرۀ تمامی همکارانی که دیگر در میان ما حضور ندارند، با همراهی پیانوی نارِک آبراهامیان اجرا کرد.

دومین سخنران مراسم سعید تقوی، رئیس محترم امور اقلیت های مذهبی در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بود. ایشان در سخنان جامع خویش ضمن گرامیداشت هشتادمین سال تأسیس آلیک تأکید کرد که این روزنامه همواره به تشریح رویدادهای ارمنیان کل جهان پرداخته که خود امری مهم و مسئولیتی بسیار دشوار است. متن کامل سخنان ایشان در پایان این گزارش ارائه شده است.

علی دهباشی، سردبیر مجلۀ فرهنگی بخارا سومین سخنران مراسم بود. ایشان با مهم خواندن روابط و تأثیر فرهنگی ارمنیان در ایران توضیحاتی در مورد دومین روزنامۀ ایران، از لحاظ قدمت، ارائه دادند که متن کامل سخنان ایشان در پایان این گزارش ارائه شده است.

در ادامۀ برنامه نارک آبراهامیان، پیانیست جوان ارمنی، به نواختن قطعاتی از موسیقی دانان نامی ارمنی، آرنو باباجانیان و آرام خاچاطوریان، پرداخت.

در این مراسم، مسئولان روزنامۀ آلیک و هیئت برگزار کنندۀ مراسم مراتب سپاس خود را از مقامات محترم وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، مقامات محترم وزارت کشور و مسئولان محترم شهرداری منطقۀ هفت تهران، که هیچ گاه حمایت های خود را از روزنامۀ آلیک دریغ نکرده اند و بی شک چاپ، انتشار و تکثیر روزنامۀ آلیک بدون حمایت های این عزیزان امکان پذیر نمی شد، ابراز داشتند.

آخرین سخنران روز روبرت بگلریان، نمایندۀ ارمنیان جنوب و اصفهان در مجلس شورای اسلامی، بود. ایشان در سخنان خود به خدمات ارزنده ای که ارمنیان ایران به جامعۀ ارمنیان جهان ارائه داده اند اشاره کردند. متن کامل سخنان ایشان نیز در پایان این بخش ارائه شده است.

در نهایت، مراسم با اجرای سرود یه وسیلۀ گروه موسیقی زوارتنوتس، وابسته به انجمن زنان ارمنی آناهیت، به رهبری ادیک تامرازیان و پذیرایی از میهمانان به پایان رسید.

آلیک، مدرسه ای خانگی برای اقلیت ارمنی زبان ایرانی[۱]

حضار گرامی، فرهیختگان عالی قدر عرصۀ فرهنگ و مطبوعات،‌ اجازه دهید در آغاز عرایض خود، به مناسبت برپایی این گردهمایی و به ویژه حضور شما سروران محترم، که با تشریف فرمایی خود باعث سرافرازی و مباهات ما شده اید، تشکر و قدردانی کنم.

بنده و فکر می کنم افراد مسن تر از بنده نیز چنین محفلی از دوستان فارسی زبان را، که به مناسبت سالگرد تأسیس روزنامۀ ارمنی زبان آلیک گرد آمده باشند، به خاطر نداریم. این خود گواه این واقعیت است که در شرایط اجتماعی کنونی، که حتی با وجود گستردگی روزافزون فناوری اطلاعات نیز حفظ روابط متقابل اجتماعی روزبه روز مشکل تر می شود، نیازی واقعی برای بر پایی چنین گردهمایی هایی ایجاد شده است.در اینجا لازم به ذکر است که طی سالیان گذشته نیز همواره روابطی، هر چند محدود، بین آلیک و محافل فارسی زبان، با هدف معرفی و آشنایی صرف، وجود داشته اما این روابط دارای ماهیت ایجاد پیوند اجتماعی رسانه ای با خوانندگان فارسی زبان نبوده زیرا اهداف بنیادین و فعالیت دراز مدت آلیک همواره معطوف به خدمت و ایجاد ارتباط با خوانندگان جامعۀ ارمنی زبان ایران بوده و از این رهگذر با ایجاد ذهنیتی مثبت و آگاهانه در زمینه های سیاسی ملی و مهم تر از همه، مسائل اجتماعی و فرهنگی ایران در اذهان خوانندگان جامعۀ ارمنی ایرانی خدمتی غیر مستقیم، بطئی ولی پایدار به کلّیت جامعۀ ایرانی و ارج نهادن به عزّت ایران زمین کرده.

حدود ۱۱۷ سال قبل اولین نشریۀ ارمنی زبان ایران با عنوان شاویق (کوره راه) و پس از آن آستق آرِولیان (ستارۀ شرق) منتشر شد، سپس نشریات آراوُد (صبح)، آرشالویس(بامداد)، نورگیانک (حیات نو)، و بالاخره آلیک (موج) (و چند نشریه دیگر) از پی آن دو پا به عرصۀ مطبوعات نهادند و همگی در قبال جامعۀ ایرانی هدفی را که پیش تر ذکر شد در دستور کار خود داشتند، هدفی که بی شک در ایجاد و شکل گیری فضای اعتماد متقابل و دوستی، در سطوح فرهنگی، بین آحاد جامعۀ فارسی زبان و اقلیت ارمنی زبان این مرز و بوم تأثیر بسزایی داشته است.

بدین گونه، در عمق اهداف و برنامه های اساسی آلیک همان آرمان هایی مستحیل بودند که در زمان خود اقشار پیشروی جامعۀ اقلیت ارمنی ایرانی را به متن جنبش های مردم گرایانه ای چون مشروطیت سوق دادند و حتی ارادۀ حضور در سطوح رهبری آن جنبش را در آنها نمایان ساختند. آری، هر چند آلیک به زبان ارمنی منتشر می شد این امر هیچ گاه به صورت مستقیم یا غیر مستقیم مانع از بیداری افکار و خواست های به حق و معترضانه علیه فشار سیاست های ضد ارمنی رضاخانی، که فعالیت مدارس ارمنیان ایران را ممنوع ساخته بود، نشد. در چنین وضعیتی تنها راهی که برای آلیک ارمنی زبان مانده بود تبدیل شدن به مدرسۀ خانگی برای اقلیت ارمنی زبان ایرانی بود.

پر واضح است که در عمق این اعتراض ها هدف دفاع از حفظ هویت قومی فرهنگی ارمنی وجود داشت ولی به موازات آن اندیشه ای بطئی در خصوص کلیت ایران و ملت ایران در اذهان ارمنیان ایرانی شکل می گرفت که تحقق آن در آینده با قیام های متحد ایرانی ارمنی علیه نظام سلطنتی ایران تضمین شد.

شرکت آلیک در اعتصاب ۶۲ روزۀ مطبوعات در بحبوحۀ قیام مردمی معنوی ملت ایران، در ۱۳۵۷ش، نموداری گویا از اتحاد با بیداری انقلابی ایران است.

از سوی دیگر چگونه باید نقش (ولو غیرمستقیم) آلیک را توصیف کرد که برخاسته از شور بی شائبۀ عشق به زاد بوم خود،‌ هم صدا و یکسان با همتایان فارسی زبان علیه تجاوز بیگانگان به تمامیت ارضی و حاکمیت ملی این سرزمین باستانی فریاد برآورد و مُبلغ ایفای وظیفۀ میهنی جوانان ارمنی در راه دفاع از شرف سرزمین خود شد و از این رهگذر مواضع راسخ ایران گرایانۀ خود را اثبات نمود.

دوستان و حضار محترم، اجازه دهید نظری به چشم اندازهای آینده از درون آلیک بیفکنیم. چنانچه درآغاز عرایض خود اشاره کردم برای تطبیق با نیازهای نظام ارتباطات گروهی تشکل یافته در ایران و برای حفظ رابطه ای که لازمۀ تماس مطبوعات با جامعه است این فکر نزد مسئولان و دست اندرکاران آلیک به وجود آمد که ارتباطی مستقیم و بی واسطه با مخاطبان فارسی زبان خود برقرار کنند و اکنون نیز حدود دو ماه است که یک ستون کامل به زبان فارسی در صفحات آلیک جای گرفته (که نمونۀ آن را در شمارۀ امروز روزنامه ملاحظه می فرمایید).

هدف از این کار همانا ایجاد ارتباط است، ارتباط با جامعۀ فارسی زبان و مهم اینکه این هدف برخلاف گذشته به صورت مستقیم دنبال می شود. در ابتدا به صورت هفتگی و پس از مدتی به صورت روزانه با یک ستون شروع کرده ایم ولی امکان و ارادۀ آن هست که این راه را با انتشار صفحات مستقل بیشتری بپیماییم. روزنامۀ هشتاد سالۀ آلیک، چنان که ذکر شد، تا کنون به ایران و هم میهنان فارسی زبان خود به صورت غیرمستقیم و بدون ادعا و هیاهوی تبلیغاتی خدمت کرده ولی در آینده وظیفۀ خود را با ایمان و اعتقاد راسخ از طریق انتشار نشریۀ دو زبانه پیگیری خواهد کرد و در این راستا منتظر اهتمام و همیاری شما عزیزان خواهد بود.

آلیک، تنها روزنامۀ مختص اقلیت ها در ایران [۲]

من نیز هشتادمین سال تأسیس نشریۀ آلیک را به همۀ دست اندرکاران این نشریه و دوستانم که در عرصۀ مطبوعات فعالیت می کنند و به عموم هم وطنان ارمنی، در سراسر کشور و همچنین به ارمنیان خارج از کشور، که می دانم هرچند سخت اما هنوز برخی از آنها آلیک را دریافت می کنند، تبریک می گویم. بنده در طی سفرهایی که به ارمنستان، لبنان و دیگر کشورهای منطقه داشته ام و در گفت و گو با مسئولان و روزنامه نگاران آنجا همواره از آلیک سخن گفته ام و همچنین در دیدارهای صورت گرفته همواره آلیک را روی میز آنها نیز مشاهده کرده ام که باعث خوشحالی ام بوده است. این امر نشان دهندۀ این واقعیت است که آلیک، با توجه به میزان فراگیری و گستردگی اش همواره چه برای ارمنیان داخل ایران و چه برای ارمنیان خارج از ایران دارای اهمیت خاصی بوده و هست.

در چند ماه اخیر، چندین مراسم در نقاط مختلف به مناسبت هشتادمین سالگرد تأسیس این نشریه برگزار شده اما این مراسم تنها مراسم فارسی زبان به این مناسبت است و من بسیار خوشحالم که از این طریق می توانم تبریکات و تشکرات ویژۀ خود را به مسئولان و عوامل این نشریه ابراز دارم.

البته، بنده پانزده شانزده سال است که آلیک را به صورت مرتب دریافت می کنم و با توجه به نوع کارم سال هاست که با این نشریه آشنا هستم. ما در مرکز خود معمولاً پذیرای مهمانان خارجی بسیاری هستیم که من همیشه در معرفی مطبوعات اقلیت ها از آلیک شروع می کنم و معمولاً با این سؤال رو به رو می شوم که آیا شما خودتان ارمنی بلد هستید؟ که در جواب می گویم تنها در حد سلام و احوال پرسی و معرفی خودم نه بیشتر! و آنها تعجب می کنند که پس چرا من تمام شماره ها را دارم و آنها را نگه می دارم. در توضیح این مطلب باید بگویم که من با توجه به نوع کار و مسئولیتی که دارم حتی اگر قادر به خواندن نشریه ای هم نباشم تمام عکس های آن را نگاه می کنم و با توجه به تصاویر تا حدودی به محتویات آن پی می برم. در مورد آلیک هم باید بگویم که با ورق زدن آلیک از درصدی از تعهدات ارمنیان مطلع می شوم و از آنجایی که آلیک یک روزنامه است مطالب آن به روزتر، جامع تر و کامل تر از سایر نشریات ارمنی زبان است و من با دیدن تصاویر آن مثلاً متوجه می شوم که در چه کلیساهایی (چه در تهران و چه در اصفهان، تبریز، ارومیه و…) چه مراسمی برگزار شده، همچنین از برنامه های انجمن های مختلف، باشگاه آرارات، مسابقات ورزشی و اخبار مربوط به حوزۀ سیلیسی لبنان، اخبار مربوط به تحولات قراباغ، ملاقات های مهم صورت گرفته، تحولات آذربایجان و ارمنستان و وساطت روسیه بین این دو کشور و… تنها با دیدن تصاویر مطلع می شوم و به این ترتیب درصدی از اخبار مربوط به جامعۀ ارمنی داخل و خارج از کشور را درمی یابم.

باید بگویم که در حال حاضر چیزی نزدیک به ۳۰۰۰ تا ۳۵۰۰ نشریه در حوزه های مختلف تخصصی و عمومی در سراسر کشور منتشر می شود (حدود دو هزار نشریه نیز در نوبت هستند که مجوز بگیرند و در صورت صدور مجوز برای آنها در چند سال آینده تعداد نشریات کشور به پنج هزار خواهد رسید) که از این تعداد صد نشریه به صورت روزنامه منتشر می شوند و آلیک نیز یکی از آنهاست که به زبان ارمنی منتشر می شود. البته، باید اضافه کنم که از این تعداد نشریه حدود سیزده نشریۀ تخصصی خاص اقلیت هاست که شش نشریه به ارمنیان و بقیه به سایر اقلیت ها اختصاص دارد.

باید بگویم که اطلاع رسانی جامع و متعهدانه کار بسیار دشواری است که دوستان ما در آلیک، در طی سال هایی که من با آنها ارتباط داشته ام، بسیار خوب از عهدۀ آن برآمده اند. من به خوبی می دانم که تمام سازمان ها، انجمن ها و مسئولان جامعۀ ارمنی، چه آنهایی که به آلیک نزدیک هستند و چه آنهایی که به نحوی از آن دورند، همواره اخبار آلیک را دنبال می کنند. از طرف دیگر آلیک تنها روزنامۀ مربوط به اقلیت ها در سراسر کشور است و سایر اقلیت ها نشریاتی دارند که معمولاً یا به صورت هفته نامه منتشر می شوند یا ماهنامه و سالنامه. البته ما از طرف وزارت ارشاد بارها اعلام کرده ایم که وزارت ارشاد به تمامی اقلیت ها مجوز انتشار روزنامه را می دهد ولی در طی این سال ها متأسفانه متقاضی دیگری نداشته ایم.

شاید امروز، با توجه به پیشرفت های تکنولوژیک صورت گرفته و امکان دسترسی به اخبار از طریق سایت های خبری، قشر جوان ارمنی حساسیت و اهمیت وجود آلیک را به خوبی درک نکند اما اگر به هشتاد سال پیش بازگردیم و متوجه باشیم که تعداد نشریات آن زمان شاید کمتر از پنج یا شش عدد بوده آن وقت متوجۀ حساسیت و اهمیت کار آلیک و مدیران و مسئولان و پایه گذاران آن خواهیم شد که در آن دوره و با وجود آن مشکلات با چه پشتکار و علاقه ای این کار را شروع کردند و تا به امروز ادامه داده اند.

من بسیار خوشحالم که امروز آلیک به جز مجوز انتشار روزنامه مجوز نشر هم گرفته و به نشر کتاب هم روی آورده است. در این خصوص می خواهم در اینجا نهایت تأثر و تأسف خود را به خاطر از دست دادن آقای استپانوس امیرخانیان، صاحب انتشارات نائیری، اعلام کنم که جایشان واقعاً در این مراسم خالی است. ایشان در طول پانزده شانزده سال گذشته همواره همگام، همفکر و همکار نزدیک ما در وزارت ارشاد بوده اند و همیشه هم از آلیک به نیکی یاد کرده اند. به خاطر دارم هروقت می خواستیم به نویسنده یا ناشری از جامعۀ ارمنیان لوح یا جایزه ای بدهیم با ایشان مشورت می کردیم که همیشه یکی از گزینه های ایشان آلیک و دست اندرکاران آن بودند. در هر صورت از دست دادن ایشان فقدان بزرگی برای ما و جامعۀ ارمنیان ایران خواهد بود چون آقای امیرخانیان سال ها تنها انتشارات اختصاصی کتاب های اقلیت ارمنی بودند و پس از انقلاب حدود دویست کتاب منتشر کردند که حدود هفتاد تا هشتاد درصد آن به زبان ارمنی بوده است و امروز به جز این انتشارات و آلیک انتشارات تخصصی دیگری در این زمینه نداریم و با فوت ایشان فکر می کنم بار مسئولیت آلیک از نظر انتشاراتی کمی سنگین تر از پیش خواهد شد.

درهر حال، در این سال های طولانی که با دوستانمان در آلیک ارتباط داشته ام خیلی خوشحالم که در کنار آنها بوده ام و امروز هم در کنار آنها هشتاد سالگی این نشریۀ وزین را جشن می گیرم. امیدوارم که این نشریه همچنان سال های طولانی وظیفۀ اطلاع رسانی به جامعۀ ارمنی را، چه در داخل و چه در خارج از کشور، سربلند و پیروز ادامه دهد. برای همۀ شما آرزوی سلامتی و توفیق روزافزون دارم.

آلیک، دومین روزنامۀ کهن ایران زمین[۳]

پیش از هر مطلبی، همان طور که جناب آقای تقوی اشاره فرمودند، باید بگویم ارتباط فرهنگی ارمنیان با ایرانیان دیرینه تر از سایر اقلیت هاست که این ارتباط فرهنگی به چند صد سال پیش باز می گردد و همان طور که دوست عزیزم دکتر جعفری مذهب اشاره کردند حتی اولین چاپخانه را در ایران ارمنیان تأسیس کرده اند که شرح و تفضیل آن در مقالات زیادی نوشته شده است. در یکصد سال اخیر آلیک به طور مشخص، پس از روزنامۀ اطلاعات، قدیمی ترین و پرسابقه ترین نشریه ای است که در زیر آسمان ایران زمین منتشر می شود.

من به عنوان یک همکار غیر ارمنی ولی مطبوعاتی آلیک، به نمایندگی از طرف جمع دوستان روزنامه نگار، ضروری می بینم که این روز را به تمام همکاران و دست اندرکاران آلیک به ویژه آلبرت عجمیان، صاحب امتیاز؛ واروژ آوانسیان، مدیر مسئول؛ درنیک ملکیان، سردبیر و دیگر همکاران مطبوعاتی که به عنوان نویسنده، خبرنگار، مصحح و… با این نشریه همکاری می کنند تبریک بگویم.

حضور دوستان اهل قلم، که در این جمع هستند، از جمله دکتر حسینی، ریاست محترم بنیاد مطالعات قفقاز؛ مترجم اهل قلم، مدیا کاشیگر؛ آقای گلکار و سایر دوستان و همکاران نشان می دهد که نوعی علاقۀ فرهنگی نسبت به کار مطبوعاتی ای که آلیک در این دورۀ طولانی برعهده داشته حس می شود. همۀ ما به خوبی می دانیم کار مطبوعاتی و فرهنگی در سرزمین ما همیشه به نوعی با سیاست و مسائل اجتماعی در ارتباط بوده و همواره حوادث سیاسی عاملی بوده برای عمر کوتاه مطبوعات به طوری که گاهی دو سال هم برای وجود یک نشریه یک عمر مطبوعاتی محسوب می شده، هرچند نویسندگان و خبرنگاران خود همیشه خواسته اند به دور از مسائل سیاسی عمل کنند چون همیشه سیاست مانعی برای فعالیت آزاد آنها بوده.

و حالا آلیک در هشتاد سالگی خود نشان می دهد که علی رغم فراز و نشیب هایی که در عمر طولانی خود شاهد بوده همیشه با سردبیران، مدیران، نویسندگان و خبرنگارانی همراه و هم قدم بوده که ادامۀ حیات آلیک رکن اصلی تفکرشان را تشکیل می داده و این کاری است بسیار دشوار و تا زمانی که کسی خود مدیر مجله یا سردبیر نشریه ای نباشد یا به هر طریقی کار مطبوعاتی انجام نداده باشد متوجه نمی شود که که این کشتی را در دریایی طوفانی چگونه باید به مقصد رساند و آلیک از معدود نشریاتی است که توانسته این کشتی را سالم به ساحل موفقیت و پیروزی رساند و تبدیل به نهادی شده که دومین روزنامۀ قدیمی سرزمین ماست.

همان طوری که آقای تقوی در سخنانشان اشاره کردند در امور فرهنگی و مطبوعاتی، به خصوص، کار تألیف و ترجمه ما همیشه با مشکلاتی رو به رو بوده و هستیم. از آنجایی که تعداد افرادی مانند آقای تقوی، که با مسائل و مشکلات امور فرهنگی و دست اندرکاران این امور آشنا باشند، بسیار کم است ما در عرصۀ فعالیت های فرهنگی و مخصوصاً خبر و خبرنگاری همواره با مشکلاتی رو به رو بوده ایم و در واقع تداوم کارهای فرهنگی را همیشه مدیون کسانی مانند ایشان هستیم که در حوزۀ مسئولیت هایشان تفاهمی دو جانبه با ما نشان داده اند. باید اضافه کنم که خط کشی هایی که در زمان های مختلف در زمینه های گوناگون فرهنگی ایجاد می شود هیچ وقت به تداوم کارهای فرهنگی کمکی نکرده و نمی کند. ما امروز خوشحالیم که آلیک به مرحله ای از موفقیت رسیده که خود به طور کاملاً مستقل به کارش ادامه می دهد.

من زمان کوتاهی نیست که با مطبوعات و فعالیت های فرهنگی ارمنیان آشنا هستم و علی رغم ناآشنایی با زبان ارمنی با آلیک پیوندی فرهنگی دارم. همین جنسیت کاهی کاغذهای آلیک اولین پیوند من با این نشریه است. من عاشق کاغذ کاهی و حال و هوای اصیل آن هستم و خوشحالم که آلیک نیز همچنان این اصالت کاغذ کاهی را حفظ کرده و به گلاسۀ چهار رنگ روی نیاورده و حالا با ستونی که به تازگی به زبان فارسی در آن به چاپ می رسد این ارتباط بیشتر شده است.

با اخباری که از دوستانم کسب می کنم و همچنین با کنجکاوی های خودم متوجه شده ام که اعضای هیئت تحریریۀ آلیک افرادی هستند بسیار دقیق و تیزبین که با دیدی بسیار عمیق به مسائل می پردازند. وقتی به برخی از نشریات سایر اقلیت ها نگاه می کنیم می بینیم که معمولاً کاری جز کپی برداری نمی کنند ولی خلاقیت در تولید و انتشار خبر، تیتر گذاری و نوع گزارشات تهیه شده در آلیک حکایت از آن دارد که هیئت تحریریۀ این نشریه همیشه در پی آن است که کاری نو ارائه دهد و هر روز حرفی تازه برای گفتن داشته باشد. دوستانی که خود اهل این کار هستند می دانند که فعالیت در زمینۀ اخبار چقدر دشوار است چون درک منابع، تأیید صحت آنها و سپس تبدیل آنها به گزارش یا مقاله ای خبری پروسه ای نسبتاً طولانی است که در ماهنامه ها یا دوماهنامه ها شاید بتوان به موقع این پروسه را تمام کرد اما در کار روزنامه یا هفته نامه هماهنگ شدن با این پروسه بسیار دشوار است و کاری کاملاً حرفه ای محسوب می شود. آلیک توانسته این چالش را نیز به خوبی پشت سر گذارد و تولید کنندۀ تعداد بی شماری مقاله و مطلب در زمینه های مختلف باشد و ما این موفقیت را در سایر نشریات بسیار کمتر مشاهده می کنیم. وجود اینترنت و امکاناتی که در فضای اینترنتی برای هر موضوعی وجود دارد گرچه از جهاتی کمک های بسیاری به مطبوعات کرده اما از طرف دیگر کمی باعث تنبلی مطبوعات شده و به همین دلیل خلاقیت در کارهای مطبوعاتی کم شده و ما گاهی تنها به بهره برداری از این منابع اینترنتی اکتفا می کنیم اما آلیک همیشه تولید فرهنگی را در نظر داشته و انجام داده.

بنده به عنوان یکی از دوستداران آلیک چند پیشنهاد داشتم که فکر می کنم برای موفقیت هرچه بیشتر آن مؤثر باشد. اول اینکه دوستانمان در هیئت تحریریه می توانند اقدام به اسکن کل این نشریه کنند. امروز آقای دکتر جعفریان، در کتابخانۀ مجلس شورای اسلامی، به کمک گروهی بسیار حرفه ای، در مدت بسیار کوتاهی دوره های بسیاری از نشریات را، که دسترسی به آنها برای ما غیرممکن بود، مانند کل مجلۀ بررسی های تاریخی، کل نشریۀ تماشا، خواندنی ها و بسیاری از نشریات دیگر را با اسکنرهای بسیار پیشرفته اسکن کرده و در اختیار ما و کسانی که می خواهند کار تحقیقاتی و پژوهشی انجام دهند گذاشته اند. من پیشنهاد می کنم که آلیک نیز برای این کار با کتابخانۀ مجلس وارد مذاکره شود زیرا آنها بی دریغ انقلاب و تحولی عظیم در کار اسکن نشریات قدیمی انجام داده اند و از نوع نشریاتی که اسکن شده نیز مشخص است که هیچ نگاه تفکیکی و انتخابی ای در این زمینه نداشته اند. نشریۀ آلیک هم برای این کار می تواند از کمک های این نهاد استفاده و در گام اول هم از بیست سال اول کار را شروع کند و سپس آن را ادامه دهد تا به شماره های امروز برسد.

پیشنهاد دیگر من این است که کتابی از مهم ترین مقالات برگزیدۀ این هشتاد سال، که در زمینه های مختلف ادبی، هنری، فرهنگی و سیاسی اجتماعی در آلیک به چاپ رسیده، منتشر و به زبان فارسی نیز ترجمه شود. در واقع از طریق این کار افرادی که تا به امروز به آلیک دسترسی نداشته یا قادر به مطالعۀ آن نبوده اند خواهند توانست به راحتی از آن استفاده کنند و زمینۀ کار تحقیقاتی و پژوهشی برای آنان فراهم خواهد شد.

البته، پیشنهادهای دیگری نیز هست که مطمئناً تنها به نظر من نرسیده بلکه گردانندگان و دست اندرکاران آلیک نیز حتماً به چنین دیدگاه هایی رسیده اند و پیگیر این موضوعات هستند. در پایان امیدوارم روزی جشن صد سالگی آلیک را برگزار کنید و هم ما و هم شما در کنار هم در آن جشن شرکت کنیم.

آلیک، ایجاد گفتمان فرهنگی قومی و کمک به حفظ و بسط هویت فرهنگی ارمنیان[۴]

اقوام و ملل و آدمیان و جوامع خانواده ها و انواع نهادها و سازمان ها در دورۀ حیات خود همواره در حال تبادل انرژی، ماده و البته اطلاعات با یکدیگرند و بقا، رشد، توسعه و پیشرفت خود را در انواع کسب و حفظ، پردازش و فراوری و مصرف این سرمایه و بنیاد تداوم بقا و رشد سیستمی خود یعنی همان انرژی، ماده و اطلاعات می یابند. گذشته از تبیین سیستمی و شاید خشک علمی فوق فرهنگ انسانی نیز چیزی جز فرایندهای گوناگون اطلاعاتی اعم از کسب، حفظ و انتقال و پردازش نیست و البته اگر انسان برای خود تعالی ای را قائل باشد آن گاه می تواند شرح و معانی متفاوتی از اطلاعات فرهنگی خود به دست دهد یا انتظار داشته باشد.

قوم ارمنی در سیر تاریخی خود دچار تلاطم های بسیار شده و چه به عنوان نقش آفرین صحنه های تاریخی و چه نقش پذیران طوفان های تاریخی تأثیر و تأثر دیده و آفریده است. لیکن، به مدد هویت و ارزش های محوری اش، همواره درصدد حفظ و ذخیرۀ اطلاعات فرهنگی، ارزش ها و هنجارهای انسانی، دینی و یکپارچگی راهبردهای اصلی اجتماعی خود بوده است.

شاهد این مدعا جدیت آنها و البته رهبری وقت در بازآفرینی الفبای مکتوم مانده یا فراموش شده در ابتدای قرن پنجم میلادی (۴۰۳م)، سرعت در ترجمۀ آثار مختلف دینی، فلسفی، منطقی، علمی و زبان شناختی معتبر آن زمان در تمامی قرن پنجم (یعنی بلافاصله پس از اختراع الفبا)‌، رشد مدارس مختلف دینی و علمی، در هر جایی از خاک ارمنستان و حتی در جغرافیای بیرون (هر گاه و هر جا ممکن بوده)، ‌تربیت و به کارگیری مداوم نسخه برداران و دبیران برای گسترش فرهنگ و نشر دانش و همت در بهره گیری از صنعت چاپ در اولین فرصت که نمونۀ برجسته آن تأسیس اولین چاپخانۀ خاورمیانه در اصفهان، در ۱۶۳۸م، است.

به همین ترتیب، در استفاده از رسانۀ مکتوب و انتشار گاهنامه ها و فصلنامه ها نیز تلاش گسترده ایی را می بینیم که پرداختن به جزئیات جالب توجه آن در این مجال نمی گنجد.این نمونه ها همراه با کوشش پیشگامانۀ ارمنیان در تئاتر و قرن ها بعد در سینما همگی نشان از این دارد که بسط فرهنگ و هنر و البته حفظ و نشر دانش و اطلاعات و ابعاد مختلف فرهنگ و فرهیختگی همواره نزد آنان اهمیت داشته و دارد چرا که با دارا بودن ذخائر فرهنگی قومی و ملی و آگاه بودن از هویت خودی مسلماً مهم ترین گام برای تلاش در جهت حفظ آن هویت از طریق ایجاد و تداوم ارتباط با آحاد جامعه و استمرار بخشیدن به زایندگی، به اطلاعات درون جامعه ای و درون فرهنگی و باز تولید آنهاست.

چنان که گفته شد، از زمان پیدایش انواع نشریات و به قول امروزی ها رسانه ها، ارمنیان نیز به استقبال از آن شتافتند. در داخل ایران آغازگر این راه هفته نامۀ شاویق بود که در اول ژانویۀ ۱۸۹۴م، در تهران، انتشار یافت و انتشارش تا ۱۸۹۷م استمرار داشت.در کنار این قابلیت ها یا نیازهای  بالقوه، در ایران دهۀ اول سدۀ ۱۳۰۰ خورشیدی و سال های منتهی به ۱۹۳۱م، شرایطی پدید آمده بود که در آن حضور یک نشریۀ فراگیر مختص ارمنیان بیش از پیش محسوس بود. در واقع در قانون مندی های اجتماعی سیاسی آن دوران تولد چنین رسانه ای طبیعی بود. هم اکنون نیز هر وقت که غبار را از صفحات تاریخ آن زمان می پراکنیم و به صیقل علم و دانش های اجتماعی زنگار را از‌ آن الواح تاریخ می زداییم، روند ظهور روزنامه ای چون آلیک را بدیهی می پنداریم.

در پی تجربۀ بی همتای مشروطیت در ایران و کنش و واکنش های تاریخی آن و خط سیر وقایعی که به کودتای رضا خانی انجامید، به هر حال، جامعۀ ایران و به ویژه تهران هنوز بسیاری از خصوصیات انقلابی، آزادی خواهانه، عدالت جویانه و روشنفکری را حفظ کرده بود. از سوی دیگر، تحولات جنگ جهانی اول و انقلاب شوروی نیز تأثیری ژرف بر فرهنگ عمومی و البته سیاسی و فکری جامعه برجای گذارده بود.

در این ایام، که به هرحال استبداد رضا خانی تفوق داشت، جامعۀ ارمنی نیز خود ویژگی های خاصش را تجربه می کرد.

اول آنکه این جامعه نیز خواسته یا ناخواسته، تحولات ایران دو دهۀ اول قرن بیستم میلادی را به خود دیده و چه بسیار که مشارکت سهم خود را به آن افروده بود.

فارغ از فراز و فرود ها و نقش آفرینی های مثبت و منفی، که می توانست و می تواند برخاسته از دیدگاه های گروهی، قومی، دینی و فرهنگی متفاوت در زمینه ها و توانایی های مختلف اطلاعاتی، علمی و پژوهشی مورد قضاوت های گوناگون قرار گیرد، یک واقعیت را می توان مسلم فرض کرد: جامعه ایرانیان ارمنی و حتی ارمنیانی که در خلال این دهه و دهه های بعدی به این جامعه پیوستند نسبت به سرنوشت ایران بی تفاوت نبودند و چه بسیاری موارد که همدلانه دغدغۀ حال و آیندۀ ایران را داشتند. به هر حال، انسان گونه در حیات جامعه حاضر شدند، تجربه کردند و تجربه هایی فراهم آوردند وگرنه می شد در حیاط خلوتی عزلت گزید و به انتظار غایت وقایع و عافیت حوادث نشست.

دوم، در روندی که مدرنیزاسیون پهلوی اول را در خود مستتر داشت ارمنیان اقصی نقاط ایران نیز، حتی از سال های قبل، بخت خود را در تهران می جستند و بنابراین، جمعیت رو به رشدی از آنان به پایتخت رهسپار بودند.

سوم، فجایع نژادکشی ۱۹۱۵م ارمنستان غربی در ترکیه عثمانی. این واقعه مهیب و این جنایت فراگیر و غیر انسانی باعث شد که بسیاری از بازماندگان و جان به در بردگان در مسیر فرار مأمن خود را در ایران بجویند. به این ترتیب، هم اثری جمعیتی را شاهد هستیم و هم تمامی آنان با خود کوله باری از خاطره، فرهنگ،‌ حافظه جمعی و هویتی را به ایران آوردند. گرچه جمع کثیری درگیر انطباق خود با وضع جامعۀ جدید، استقرار و ثبات اقتصادی شدند بنابر سوابق قومی و دینی خود به مرور نیاز وافر به انواع عناصر و پدیده ها و کالاهای فرهنگی را احساس کردند.

چهارم، پس از سقوط جمهوری اول ارمنستان، در ۱۹۲۰م و تحولات کوبندۀ انقلاب بلشویکی در منطقۀ قفقاز بسیاری از چهره های سیاسی و فرهنگی ارمنستان، که به ویژه وابستگی سیاسی و عقیدتی به حزب داشناکسوتیون (فدراسیون انقلابی ارمنی) داشتند، مجبور به گریز از بزنگاه مردم کُش کمونیسم شدند و از اینان نیز افراد زیادی در ایران مستقر شدند، بعضی موقت و بعضی دائم. پس با اجتماع این عوامل طبیعی بود که نیاز به رسانه ای مشترک و با رسالتی خاص برای جامعۀ ارمنیان احساس شد. اما تنها احساس کافی نبود بلکه عمل نیاز بود. اینجاست که وجود گذشتۀ فرهنگی تاریخی در ایران و نقاط دیگر دنیا از یک سو و سابقۀ کار اجتماعی سیاسی و تشکیلاتی و ساختارهای سازمانی از سوی دیگر مساعدت کرد که جمعی در ۱۹۳۱م به چاپ و نشر روزنامۀ آلیک همت گمارند.

با این پشتوانه،‌ در اوایل دهۀ ۱۹۲۰م، در تهران، با تلاش های مرحوم آرسن میکائیلیان، که در جنبش مشروطیت نیز سابقۀ هم رزمی با یپرم خان را داشت، باشگاه جوانان ارمنی تأسیس و تبدیل به محلی برای گردهمایی، تشریک مساعی و تبادل نظر اجتماعی فرهنگی و سیاسی جوانان ارمنی شد. بدین سان نطفۀ اولیۀ تأسیس روزنامه در این جلسات و همفکری ها نضج گرفت.

سپس، با کوشش و مداومت میکائیلیان، مجوز نشریه اخذ شد. بنیان گذاران اولیۀ آلیک عبارت بودند از زنده یادان دکتر هاروتیون استپانیان،‌ دکتر وارطان هوانسیان، هوسپ تادئوسیان،‌ یغیشه ایشخانیان، استپان خانبابیان و هامبارتسوم گریگوریان. آلیک در ۲۲ مارس ۱۹۳۱م، به عنوان هفته نامه و در چهار صفحه منتشر شد.

از همان ماه ها و سال های اول، که آلیک به عنوان نشریه ای منعکس کنندۀ دغدغه ها و امور مختلف جامعۀ ارمنیان و بیانگر شرایط وامکانات این جامعه پا به عرصۀ حیات گذاشت، دست اندرکاران آن با مسئله تداوم روند نشر و تأمین ادوات و حروف چاپی و مانند آن رو به رو بودند که خوشبختانه با وجود مشکلات فراوان در طی زمان بر آنها فائق آمدند.

در ۱۹۴۰م، با وجود مسائل جنگ جهانی دوم، موضوع تبدیل روال انتشار از هفته نامه به روزنامه در آلیک مطرح شد. سردبیر وقت، آندره‌آموریان، در خاطراتش اشاراتی به این مورد دارد و می گوید: « در فکر انتشار روزنامۀ آلیک بودیم. وارُس بابایان، از مدیران و مسئولان وقت، که بعد از ورود ارتش متفقین به خاک ایران به دست سپاهیان شوروی و دقیق تر سازمان های مخفی و اطلاعاتی که به علت سوابق پیشینش در جمهوری۱۹۱۸ ۱۹۲۰م ارمنستان ربوده و به شوروی منتقل و برای همیشه سر به نیست شد با آقای مگردیچیان در مورد تأسیس چاپخانه ای مجزا و روزنامه شدن آلیک توافق کرد».

به این ترتیب، آلیک از ۳ ژانویۀ ۱۹۴۱م (۱۳ دی ۱۳۱۹ش) تبدیل به روزنامۀ صبحگاهی شد (محل آلیک در آن زمان در خیابان فردوسی، رو به روی ساختمان قدیمی اپرا، محل فعلی بانک مسکن بود).

با نگاهی به روز شمار آلیک خط سیر اجمالی آن را به شرح زیر می بینیم:

از اواخر ۱۹۴۷م، حروف ارمنی و حروف چینی مخصوص خود را داشته است.

در ۹ مه ۱۹۵۰م، ادوات و وسایل چاپ مختص خودش را تهیه و راه اندازی می کند.در همان سال به پلاک ۱۶ خیابان نادری (جمهوری فعلی) منتقل می شود (پلاک ۲۹۷ بن بست آلیک فعلی).

در ۱۹۵۶م، همان ساختمان خریداری می شود (در بیست و پنجمین سال تأسیس).

۱۹۵۹م، خرید دو ماشین لاینوتایپ.

از ۴ سپتامبر ۱۹۶۰م (۱۳۳۹ش)، تبدیل به روزنامۀ عصر می شود.

از ۳۰ اکتبر ۱۹۶۵م، تبدیل به روزنامۀ عصر هشت صفحه ای می شود با لوگوی رنگی.

۱۹۶۶ ۱۹۶۷م، ساخت ساختمان جدید در خیابان نادری آغاز و در ۱۹۶۸م، ساختمان جدید افتتاح می شود.

از ۷ نوامبر ۱۹۷۸م ۷ ژانویۀ ۱۹۷۹م (۱۶ آبان ۱۷ دی ۱۳۵۷ش)، آلیک به اعتصاب ۶۲ روزۀ انقلاب می پیوندد.

۱۹۹۴م، کلنگ زنی ساختمان جدید در خیابان سهروردی شمالی،‌ خیابان شهید محبی، پلاک ۱۶.

۱۹۹۷م، افتتاح ساختمان جدید.

۱۹۹۸م، انتقال تحریریه و بخش رایانه و صفحه بندی و حروف چینی به ساختمان جدید

۲۰۰۶م، انتقال نهایی چاپخانه به ساختمان فعلی.

در طول این سال ها، در دوره هایی که بعضاً بیش از یک دهه طول کشیده، آلیک ویژه نامه های مختلف ادبی و جوانان یا تقویم چاپ و منتشر کرده است. بررسی سیرکاری و نقش آفرینی آلیک در این دورۀ هشتاد ساله محتاج بررسی های دقیق تر علمی و آماری، تحلیل گفتمان و تجزیه و تحلیل زمینه ها و شرایط تاریخی هر مقطع زمانی است اما همین وجود تداوم کاری و استمرار فعالیت خود شایان تقدیر و توجه است.

با اندکی غور و نگاه گذرایی که داشتیم مواردی از عوامل محرک و کارکردها و رسالت های آن را به صورت زیر می توان برشمرد:

۱ یکی از مهم ترین کارکردهای هویت بخش هر گروه قومی و فرهنگی حفظ انسجام درون گروهی به کمک ایجاد کانال های ارتباطی است که آلیک این نقش را به موقع و آگاهانه برعهده گرفت و البته، پیش نیاز این نقش آفرینی، چنان که ذکر شد، وجود زمینه های مختلف جمعیتی، اجتماعی و سیاسی ای بود که در کنار وجود خیلی از نخبگان سیاسی و فرهنگی به آن یاری رساند.

۲ آلیک توانست به علت در اختیار داشتن بدنه ای از دست اندرکاران ادبی و سیاسی دارای سوابق برجسته در این حوزه ها، به خصوص، ارتباط مداومش با قشر جوان از یک سو و نهادهای اجتماعی جامعۀ ارمنی از سوی دیگر خود به نهادی مستقل تبدیل شود.

۳ وجود تحولات مداوم سیاسی در کشور، احساس حفظ هویت را بارزتر و برجسته تر می ساخت. بدین سان، همواره روغن این چراغ روشنایی بخش را تازه می کرد؛ به عبارت دیگر، جنبش و جوشش جامعه باعث هوشیاری جامعۀ ارمنیان و طبعاً آلیک بود.

۴ ظهور ایدئولوژی کمونیسم، وضع ارمنستان، خاطرۀ نژادکشی ارمنیان به دست ترکان عثمانی و تعلقات عدالت جویانه در این خصوص و وجود نیروهای مخالف ایدئولوژیک و به عبارتی، اپوزیسیون فکری و اجتماعی در داخل و خارج موجب سازماندهی و بسیج مداوم منابع مادی و انسانی و فکری برای حفظ و تداوم کار می شد، بنابراین، انگیزه افزا و راه گشا بود.

با توجه به این چهار عامل یا زمینه و خصوصیت سازمانی یا اجتماعی سیاسی، که فعالیت آلیک را تحت تأثیر قرار می دادند یا بر جهت دهی و حیات بخشی آن مؤثر بودند، می توان گفت که آلیک رسالت ها یا وظایف زیر را به عهدۀ خود قرار داد و در اجرای آنها کوشید.

اطلاع رسانی
آلیک تا مدت ها تنها رسانۀ ارتباطی و اطلاع رسانی در درون جامعۀ ارمنیان بود و گرچه خط فکری خاص خود را داشت برخاسته از نیازهای مختلف جامعه، ملزم به اطلاع رسانی در گستره ای متنوع بود.

اطلاع رسانی بین المللی
منظور از لفظ بین المللی در اینجا بیشتر آن طیفی از اخبار و اطلاعات است که به زعم مسئولان آلیک و بنابر نیازهای اساسی جامعۀ ارمنی، مورد توجه ارمنیان داخل و خارج ایران بوده اند. می دانیم که در هر رسانه و در دورۀ تفوق هر گفتمان یا نظریۀ رسانه ای طبعاً در دروازه بانی خبر و تحلیل های آن نیز جهت گیری پیدا می کند. به قول دست اندرکاران، سیاست گذاری عمومی، امر دستورگذاری امور و مسائل و همچنین اهم و مهم کردن آنها تابع ارزش ها، هنجارها و رویکردهای سیاسی اجتماعی است. بنابراین، اخبار و اطلاعات عمومی و موردنظر جامعۀ اکثریت همواره نمی تواند که در اولویت های جامعۀ اقلیت قرار گیرد و بالعکس.

اساساً اعتقادی که به وجود رسانه های متعلق به همۀ فرهنگ ها و خرده فرهنگ ها وجود دارد بخشی به خاطر همین تفاوت دیدگاه ها در اولویت بندی اخبار و اطلاعات یا اختلاف نظر در درجه بندی و اهمیت سیاست هاست.

پل ارتباطی
گذشته از اطلاع رسانی،  آلیک، چنان که ذکر شد، در بسیاری موارد پل ارتباطی آحاد جامعه و منعکس کنندۀ دغدغه ها و نگرانی های مردم به هم بود که البته بنابر رواج سبک غالب آن عموماً می توانست بر ساخت افکار عمومی نیز مؤثر باشد.

ایجاد گفتمان فرهنگی قومی و کمک به حفظ و بسط هویت فرهنگی ارمنیان
در همان روند فعالیت بخشیدن به وظیفۀ سوم، رسانه می تواند گفتمان های اجتماعی را برجسته کند و حتی در ساختن و تداوم آنها یاری رسان باشد. بدین سان، روزنامۀ آلیک در این امر مؤثر بوده است. گرچه خود نیز دچار تحول شده و حتماً به زعم گروهی بر غلبۀ گفتمان خاصی اراده داشته ولی ابعاد مختلف گفتمان ها را، که موردپذیرش اقشار و گروه هایی در جامعه بوده، مطرح ساخته؛ یعنی، به هر حال گفتمانش مورد مقبولیت بوده است که طبیعی است این مقبولیت می توانست و می تواند درجات متفاوتی داشته باشد.

کارکرد رسانه ای، آموزشی، سازمانی سیاسی و بسط گفتمانی
پیش تر ذکر شد که آلیک در طی زمان خود به نهادی مستقل تبدیل شد یا رفتاری نهادگونه از خود بروز داد. در روند تاریخ آن نیز دیدیم که با تأسیس چاپخانه به بسط فعالیت هایش پرداخت و با وجود حضور پیشینیان در ادوار گوناگون و فعالان اجتماعی و سیاسی به مدرسه ای جهت پرورش جوانان و نیروهای اداری سیاسی جامعه تبدیل شد. بنابراین هم کارکردی رسانه ای داشت، هم آموزشی، هم سازمانی سیاسی و هم چنان که آمد بسط گفتمانی.

ترویج فرهنگ و آموزش زبان
با وجود نقش نهادی و رسانه ای، آلیک در گسترش آشنایی جامعه با فرهنگ و ادبیات ارمنی نیز نقشی برجسته داشت و از طرف دیگر، به آموزش و حفظ تازگی زبان ارمنی یاری رساند. کمااینکه دیدیم پس از فروپاشی دیوار آهنین و شروع و توسعۀ ارتباطات مختلف با ارمنستان و فرهنگ و زبان ادبی آن ذخایر لغوی آلیک و جامعۀ ارمنی نیز به روزتر و غنی تر شد.

نقش ملی آلیک
سیاست غالب آلیک توجه خاص به امنیت و منافع ملی ایران، تمامیت ارضی و حفظ انسجام ملی بوده است. پیش آمده که به آلیک خرده گرفته اند که از جهت محتوا در راه ادغام اجتماعی یا وحدت ملی تلاش نمی کند. به نظر بنده این امر چندان مقرون به واقعیت نیست زیرا اولاً، فرایند ادغام اجتماعی ارمنیان دیر زمانی است که صورت گرفته. البته، در فرایند تغییرات نسلی، تولید دوبارۀ ساز و کارهای ادغام اهمیت می یابند. لیکن در این مورد خانواده، ارتباطات اجتماعی، زبان فارسی، رسانه های عمومی دیگر و مدرسه نقش برجسته و غیر قابل انکار خود را دارند و آلیک برخاسته از تحولات جامعه، انعکاس لازم را داده و می دهد. ثانیاً، چنان که ذکر شد، آلیک در تشخیص بزنگاه های ملی خوب عمل کرده و در امور کلان و سرنوشت ساز همچون تحولات تاریخی، ملی شدن نفت، انقلاب اسلامی و دفاع مقدس به ایفای نقش ملی خود پرداخته یا در زمان بروز مشکلات برای مدارس ارمنیان، در اوایل انقلاب، با وظیفۀ اجتماعی خود در قبال جامعه ارمنی با جدیت برخورد کرده است.

تأثیر، تأثر و تعامل بر روند سیاست گذاری های مهم جامعۀ ارمنیان ایران
با جمیع موارد فوق آلیک به سهم خود در تأثیر و تأثر و تعامل با جامعه در روند سیاست گذاری های مهم جامعۀ ارمنیان ایران نقشی سازنده داشته است. از جهت گیری های سیاسی گرفته تا توجه به امور اجتماعی و آموزشی و البته به مرور و با رشد فکری خود و جامعه آلیک سعی کرده از شکل یک رسانۀ یک سویه به شکل رسانه ای تعاملی و دو سویه، در غالب گفت و گوی مستمر با مردم، درآید. بدین سان، رویه ای چند صدایی را آغاز کرده است.

چنان که می دانیم، آلیک به زبان ارمنی به معنی موج است. روزنامۀ آلیک هم در طول موج خاص خود هم اخبار و روایات و اطلاعات و هم حالات و احوال و اقوال را پیام رسانی کرده است به طور قطع نمی تواند ادعا کند که همواره بهترین پیام رسان بوده ولی موجی بوده که در اصل بنیانش مستظهر بر دریای فرهنگ و شرایط اجتماعی سیاسی پرتلاطم ارمنیان و ایرانیان قرار داشته است.

آلیک، بنابر تجربیاتش سعی کرده با حفظ رسالت بنیادین خود، اگر بر بالای خیزاب ها پرواز و نوسان می کند، در ورطۀ گرداب ها غرق و آنگاه مجبور نشود که به هر تکه پاره ای تشبث جوید.

بی شک، در دنیای کنونی، که هم تنوع رسانه ها بیشتر شده ارمنی و غیر ارمنی و هم فناوری ماهیت رسانه را متحول ساخته، آلیک راهی آسان در پیش ندارد. آلیک باید به موجش سرزندگی و قدرتی نو بخشد وگرنه خدای ناکرده همچون کفی تلخکام فروخواهد نشست و بی تردید خود بر این مهم واقف است که نباید به آسودگی تن در دهد چرا که به عزلت سکون و عدم فرو خواهد افتاد.

امید دارم با وسعت تجربه و نیروی جوانی و دانش های نوین آلیک در نسیم پویایی و نوزایی، گشاده رو و گشوده بازو، به استقبال گفت و گوی نو خواهد رفت و بی هراس از چالش ها و تضارب ها، فصلی نو در خواهد افکند و در رنگین کمان فرهنگ و رسانه های ایرانی تلألؤ موج خود و لون ویژۀ خویش را از دریای فرهنگ و ادب و حکمت بر آسمان ژرف خرد و مدارا و تدبیر اجتماعی و سیاسی ایران منتشر خواهد ساخت.

پی نوشت ها:

۱ـ متن سخنرانی درنیک ملکیان، سردبیر کنونی رونامۀ آلیک، در مراسم بزرگداشت هشتادمین سال تأسیس این روزنامه.

۲ـ متن سخنرانی سعید تقوی، رئیس محترم امور اقلیت های مذهبی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، در مراسم بزرگداشت هشتادمین سال تأسیس آلیک.

۳ـ متن سخنرانی علی دهباشی، سردبیر و مدیر محترم مجلۀ بخارا، در مراسم بزرگداشت هشتادمین سال تأسیس آلیک.

۴ـ متن سخنرانی روبرت بگلریان،نمایندۀ محترم ارمنیان اصفهان و جنوب کشور در مجلس شورای اسلامی، در مراسم بزرگداشت هشتادمین سال تأسیس آلیک.

مقاله های فصلنامه فرهنگی پیمان شماره ۵۷
Facebook
Twitter
Telegram
WhatsApp

فصلنامه های فرهنگی پیمان

سبد خرید