از سدهٔ دهم میلادی/ چهارم هجری انجامه های نسخه های ارمنی منبع بسیار مهمی برای تاریخ ارمنیان و همسایگان آنها هستند. آنها در سدهٔ سیزدهم میلادی/ هفتم هجری برای تکمیل اطلاعات منابع تاریخی ارزشمندند و در سدهٔ چهاردهم میلادی/ هشتم هجری، که فاقد مورخانی چون گیراگوس، وردان و استپانوس است، انجامه ها منبع آگاهی های ما هستند.

انجامه نوشته ای است که معمولاً در پایان نسخهٔ خطی می آید و اغلب به دست کاتب یا صاحب کتاب نوشته می شود. درانجامه، معمولاً نام کاتب، سال نگارش نسخه و سال نگارش انجامه قید و گاه در این انجامه های کم و بیش طولانی اطلاعاتی ذکر می شود که در دیگر منابع تاریخی نمی آید و شامل وقایع سیاسی و نظامی، اوضاع مالیات ها، کشاورزی، وضعیت دهکده، شهرها، کلیساها و دیرها، ذکر مکان و علت نگارش انجامه است. از آنجا که انجامه ها به دست کاتبان حرفه ای از طبقهٔ فرودست کم سواد نوشته می شدند، از نظر زبان شناسی و لهجه بسیار مهم و دارای واژه های فراوان محلی و بیگانه اند.[۴] برخلاف کشیشانی چون کیراکوس، وردان و استپانوس فرودستی طبقاتی کاتبان آنان را در به کارگیری واژه های روزمره و غیر کلیسایی (که برای تاریخ نگاران بسیار مهم است) آزاد می گذاشت.

در سدهٔ سیزدهم میلادی/ هفتم هجری، اهمیت فراوان انجامه ها را استپانوس اوربلی درک کرد و در کتاب تاریخ خود از آنها بهره گرفت. آراکل داوریژتسی[۵]، نویسندهٔ سدهٔ هفدهم میـلادی/ یازدهـم هـجـری، م. چمچیان مـخیتاری[۶]، نـویسنـدهٔ سـدهٔ هـجـدهم مـیلادی/دوازدهـم هـجـری، و غـِوُونـد عـالـی شـان[۷]، نـویـسنـدهٔ ســدهٔ نــوزدهــم مــیـلادی/ سـیزدهم هـجری در آثارشان به گونه ای شگفت آور از انجامه استفاده کرده اند. در سدهٔ بیستم میلادی/ چهاردهم هجری، چندین پژوهش از سوی گارِگین یووسِپیان[۸] بر روی خاندان های فئودال بر اساس انجامه ها صورت گرفته است. البته، در هیچ یک از آثار بالا، نویسنده مجموعهٔ انجامه های خود را منتشر نکرده. در سده های نوزدهم و بیستم میلادی/ سیزدهم و چهاردهم قمری، چند مجموعه از انجامه ها منتشر شدند. نخستین مجموعهٔ بزرگ انجامه ها را (که از ۸۸۷ ـ ۱۵۹۶م/ ۲۷۴ـ ۱۰۰۴ هـ را در بر می گرفت) غِووند پیراغالمیان[۹]در سدهٔ نوزدهم میلادی/ سیزدهم هجری گرد آورد. متون اصلی این مجموعه (که تنها بخش کوچکی از آن منتشر شده) مبتنی بر نسخه های آرشیو کتابخانهٔ ماتناداران ایروان (شماره های۴۵۱۵٬۶۲۷۳٬۶۳۳۲ ) است. بخش منتشر شده تنها انجامه های سال های۱۳۹۳ ـ ۱۴۶۷م/۷۹۵ ـ ۸۷۱هـ را در بر می گرفت.[۱۰] اسقف گارگین سروانجتیانتس[۱۱] انجامه های بیش از ۳۵۰ نسخهٔ خطی را منتشر کرد.[۱۲] مجموعه های پیراغالمیان و سروانجتیانتس زمانی اهمیت بیشتری یافتند که بسیاری از این نسخه ها در جنگ جهانی اول در ارمنستان غربی از بین رفت. دیگر مجموعهٔ بزرگ انجامه ها به دست یاکوبوس تاشیان در ۱۸۹۰ منتشر شد که از روی نسخه های خطی کتابخانهٔ پادشاهی و کتابخانهٔ مخیتاری وین برداشته شده بود.[۱۳]

از آغــاز دهــهٔ۱۹۵۰ م/۱۳۳۰ش، چـند مجـموعــه انــجامه منـتشر شـد که در مــیان آنها انجامه های نسخه های خطی شامل ۴۷۲ انجامه از سدهٔ پنجم میلادی تا ۱۲۵۰ میلادی وجود دارد.[۱۴] در۱۹۵۰ م نخستین جلد از چندین جلد انجامه از سوی آکادمی علوم جمهوری ارمنستان منتشر شد.[۱۵] به دنبال آن، خاچیکیان، مدیر دانشمند ماتناداران، سه جلد از انجامه های سدهٔ پانزدهم را منتشر کرد.[۱۶] اثر پیش گفتهٔ سانجیان منتخب و ترجمهٔ انگلیسی شمار اندکی از انجامه های این مجموعهٔ بزرگ است که در جلد سوم آمده. این جلد ۸۴۵ انجامه را (از ۱۳۰۰ ـ ۱۴۰۰ م) شامل می شود که ۵۱۳ انجامه از ماتناداران و ۲۵۵ انجامه از کتابخانهٔ موزهٔ دولتی جاناشیا [۱۷] در گرجستان و موزه گرگف[۱۸] است.[۱۹]

همان گونه که پدر نرسس اکینیان در مرور خود بر کتاب خاچیکیان اشاره کرده هر چند تــدویــنگرِ کــتــاب بــه مــجموعـه های پـیراغـالمـیـان، تـِر اوتیـــســیــان[۲۰] (جـلــفـای نـو)، لالایـیـان[۲۱] (واسپوراکان)، نرسویان[۲۲](کتابخانه های آکسفورد و منچستر) دسترسی داشته، از مجموعه انجامه های منتشر شدهٔ کتابخانه های برلین، رم، نور بایزید، تهران و دیگر جاها بهره نبرده است.[۲۳]

از زمـان انتـشـار مجـمـوعـهٔ خاچیـکیــان چـنـد فـهرست نسخـهٔ خـطـی منـتـشر شـده کـه انجامه های آنها در دسترس است از جمله: فهرست نسخه های خطی کتابخانهٔ ارمنی گالاتا[۲۴](آنطلیاس۱۹۵۹)، فهرست نسخه های خطی کتابخانهٔ صومعهٔ آرماش[۲۵](ونیز۱۹۶۲)، فهرست نسخه های خطی کتابخانهٔ مخیتاری وین (وین۱۹۶۳)، فهرست نسخه های خطی کتابخانهٔ صومعهٔ بزومار[۲۶](وین۱۹۶۴)، فهرست نسخه های خطی کاتالوگ بزرگ کلیسای سنت جیمز اورشلیم (اورشلیم از۱۹۶۶ م به بعد) و فهرست نسخه های خطی دیر اراکلوتز تارکمانچاتس [۲۷] در موش[۲۸](اورشلیم۹۶۷ م).